Về dài hạn, nhiều nhà đầu tư vẫn kỳ vọng vào việc tăng điểm của thị trường, nhưng dường như mức tăng của chứng khoán Việt Nam chưa thực sự ấn tượng?

Theo thống kê của BSC, trong 23 năm đi vào hoạt động kể từ ngày 28/07/2000, VN-Index có số lượng các năm tăng giá nhiều hơn so với các giai đoạn giảm giá. Trong đó, 12/23 năm trong xu hướng tăng giá (chiếm 52%), 6 năm thị trường ở trong xu hướng giảm điểm (tương đương 26%) và có 5 năm thị trường trong xu hướng sideway (tương đương 22%).

Thống kê xu hướng VN-Index từ năm 2000 - 2022

Mặc dù xu hướng tăng điểm là chủ đạo, đặc biệt là giai đoạn 2004 - 2007, 2016 - 2017 và 2020 - 2021, nhưng những năm VN-Index bước vào giai đoạn giảm điểm lại chứng kiến mức giảm khá mạnh, điển hình là giai đoạn 2002 - 2003 (giảm trung bình trên 26%), năm 2008 (giảm 68%), năm 2011 (giảm 28%) và năm 2022 (giảm trên 40%).

Thống kê mức độ tăng/giảm VN-Index từ 2000 – 2022 (mức độ biến động % là so sánh với mức điểm VN-Index tại thời điểm bắt đầu của năm) - Nguồn: Bloomberg, BSC Research.

Ông có bình luận gì về diễn biến thị trường nói trên?

Từ dữ liệu thống kê trên chúng tôi thấy rằng, thời gian tăng điểm của thị trường chứng khoán Việt Nam từ khi hình thành đến này vẫn áp đảo (chiếm 52%) nhưng tính biến động khá lớn. Điều này cho thấy thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn đang được hưởng lợi từ sự đi lên của nền kinh tế, sự mở rộng của lực lượng nhà đầu tư, nhưng vẫn giữ những điểm cơ bản của các thị trường cận biên là tính biến động cao.

Ngoài ra, chúng tôi cũng nhận thấy chu kỳ lớn của thị trường có dấu hiệu thu hẹp. Ở chu kỳ tăng điểm trước khoảng 10 năm từ 2007 - 2017 thì chu kỳ tiếp theo 2018 - 2023 chỉ còn 5 năm.

Trước kia cả tháng bản tin đầu tư mới đến tay nhà đầu tư, nay thì chỉ tính bằng ngày, bằng phút, chưa kể tin nội gián. Phải chăng chiến thuật đầu tư cũng nên thay đổi?

Ngoài yếu tố chu kỳ nền kinh tế bị rút ngắn do các yếu tố can thiệp chính sách để chống lại dịch bệnh kéo theo chu kỳ chứng khoán thay đổi, xu hướng công nghệ 4.0 giúp cho nhà đầu tư tiếp cận một cách nhanh chóng, dễ dàng hơn với các thông tin, báo cáo, các quy định rút ngắn thời gian giao dịch… cũng khiến cho tốc độ và vòng quay cổ phiếu được đẩy nhanh hơn trước.

Hiện nay, chiến lược đầu tư, giao dịch có rất nhiều và không ngừng thay đổi, tuy nhiên mỗi phương pháp sẽ phù hợp với từng hoàn cảnh và điều kiện cụ thể. Điều quan trọng là mỗi nhà đầu tư phải thực sự hiểu mức độ chấp nhận rủi ro của bản thân cũng như không ngừng nâng cao, cập nhật kiến thức mới để từ đó quản trị danh mục của mình một cách hiệu quả.

Trong bối cảnh thị trường 2023 được dự báo giằng co đi ngang và tăng nhẹ (sideway up), nhà đầu tư cần lưu ý lựa chọn kỹ cổ phiếu, điều chỉnh lợi nhuận kỳ vọng phù hợp và đẩy nhanh hoạt động trading.

Chiến thuật giao dịch phải có sự thích ứng trong bối cảnh thị trường nhiều biến động. Ảnh: Shutterstock.

Năm 2023 liệu có phải là năm của các nhà đầu tư theo phong cách lướt sóng nhanh trên từng cơ hội?

Với những bất ổn và bất định kinh tế được dự báo trong năm 2023, chiến lược đầu tư đa dạng hóa, phòng thủ sẽ là chiến lược phù hợp trong năm nay.

Hiện tại, dù sức ép từ tỷ giá, lãi suất không còn căng thẳng như những tháng trước, nhưng mặt bằng lãi suất cao dự kiến sẽ tiếp tục duy trì trong suốt năm 2023 nên sự thận trọng trong thời gian này vẫn là điều cần thiết.

BSC cho rằng, quá trình thị trường chứng khoán đi lên trong năm nay sẽ rất gập ghềnh, có thể sẽ đi ngang theo hướng tăng nhẹ và trong biên độ hẹp. Do đó, nhà đầu tư nên có tâm lý phòng thủ trong ít nhất 1 - 2 quý tới cho đến khi bức tranh về lạm phát và lãi suất rõ ràng hơn.

Việc lựa chọn chiến lược đầu tư trong năm 2023 là tùy thuộc vào khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư. Với nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro cao, đầu tư theo phong cách lướt sóng trong bối cảnh hiện nay sẽ chịu nhiều rủi ro từ sự rung lắc của thị trường. Việc lựa chọn cổ phiếu kỹ càng, giảm kỳ vọng lợi nhuận và quay vòng cổ phiếu nhanh hơn là giải pháp phù hợp.

Với nhà đầu tư dài hạn có thể nhắm cổ phiếu với mức giá chiết khấu hấp dẫn. Như vậy, nếu mua trong những nhịp điều chỉnh trong năm 2023, cơ hội có lãi trong dài hạn là rất cao. Điều quan trọng nhất là lựa chọn cổ phiếu của doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng. Không phải cổ phiếu nào rẻ cũng đầu tư, nhà đầu tư cần chọn lọc rất kỹ. Bối cảnh khó khăn cũng là cơ hội để nhà đầu tư sàng lọc, lựa chọn được cổ phiếu của những doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, qua đó sẽ có cơ hội bật tăng mạnh mẽ khi khó khăn qua đi.

Thị trường vẫn không thiếu những cổ phiếu tốt. Ảnh: Shutterstock.

Dường như ngày càng nhiều nhà đầu tư không tin vào đầu tư giá trị nữa?

Trước hết, đầu tư giá trị là phương pháp được tạo thành từ niềm tin rằng các công ty có một giá trị nhất định. Giá trị này sẽ khác so với giá trên thị trường (giá một cổ phiếu đang được giao dịch).

Một số công ty sẽ có giá cao hơn so với giá trị thực. Ngược lại, một vài công ty khác sẽ có giá thấp hơn giá trị thực. Đây là cơ hội kiếm lợi nhuận của những nhà đầu tư giá trị. Họ sẽ kiếm tiền bằng cách mua cổ phiếu của doanh nghiệp đang bị định giá thấp hơn so với giá trị thực và bán đi khi giá cổ phiếu đã tăng quá cao so với giá trị thực. Hay nói một cách đơn giản, phương pháp này sẽ giúp nhà đầu tư “mua với giá thấp, bán với giá cao”. Phương pháp này vẫn là phương pháp cơ bản và được kiểm chứng hiệu quả ở các thị trường chứng khoán phát triển trong một thời gian dài.

Hiện tại, theo chúng tôi phương pháp này vẫn được các nhà đầu tư sử dụng dù cách thức xác định giá trị doanh nghiệp mới là vấn đề then chốt. Giá trị của doanh nghiệp thực tế phụ thuộc vào khá nhiều yếu tố như hoạt động kinh doanh, chu kỳ sản phẩm, chu kỳ kinh tế, khả năng tăng trưởng và sức khỏe tài chính. Những yếu tố này nếu được đánh giá một cách tỉ mỉ, cẩn trọng thì thường sẽ dẫn đến những cơ hội đầu tư thành công.

Tuy nhiên, gần đây có một số nhà đầu tư đánh giá giá trị của doanh nghiệp một cách khá hời hợt qua lời người khác hoặc đơn thuần đầu tư theo tâm lý ăn may mà không tìm hiểu kỹ càng. Hiện tượng này dẫn đến sự sai lệch về giá trị thực tế của doanh nghiệp so với giá mà các nhà đầu tư này bỏ ra và có thể gây nên những tổn thất đáng tiếc.

Vậy, với các “tay mơ”, con đường ngắn nhất, chỗ dựa tốt nhất là gì?

Chúng ta nên tiếp tục phổ cập và tăng cường phương thức đánh giá doanh nghiệp chuyên nghiệp cho các nhà đầu tư nhằm hướng tới một thị trường minh bạch và ổn định hơn. Đối với các nhà đầu tư không có thời gian nghiên cứu chuyên sâu, họ có thể tìm đọc các báo cáo phân tích doanh nghiệp của các tổ chức tài chính, báo cáo định hạng tín nhiệm và của các công ty chứng khoán hàng đầu.

Với hệ thống internet mang đến kho tàng tri thức như bây giờ, các nhà đầu tư có thể tiếp cận một cách dễ dàng hơn với các lượng kiến thức tài chính cơ bản để xác định giá trị doanh nghiệp một cách rõ ràng và cẩn thận hơn.

Thành Nguyễn