H Xuân Siu nằm bất động trên giường bệnh. Các bác sĩ trước đó đã đặt ống nội khí quản và đưa em vào phòng điều trị tích cực ICU vì em ngừng thở sau khi nôn mửa. Mức độ tỉnh táo của em đạt 3/15 theo thang điểm hôn mê Glasgow, nghĩa là hoàn toàn không có đáp ứng. Hai lần em xét nghiệm virus corona đều cho kết quả âm tính.
Chín ngày sau đó, tim em ngừng đập. Mọi nỗ lực hồi sinh tim đều thất bại. Em được tuyên bố tử vong lúc 12 giờ 30 phút, sáng ngày 18 tháng 7 năm 2021 “do tim ngừng đập, thiếu oxy trong phổi, và thuyên tắc phổi,” theo báo cáo của Bệnh viện Burj Al Shimal (North Medical Tower) ở thành phố Arar thuộc miền bắc Ả-rập Xê-út.
Cô bé chỉ mới 17 tuổi hơn.
Cái chết của H Xuân, một công dân Việt Nam dân tộc Gia Rai đi xuất khẩu lao động qua Ả-rập Xê-út làm người giúp việc nhà, là kết cục bất hạnh cho ước nguyện thiết tha được về nước sau những nỗ lực tuyệt vọng thoát khỏi điều mà em nói là sự bạo hành thể xác từ gia chủ.
Sự việc này cũng hé lộ cách thức mà ít nhất một công ty tuyển dụng lao động ở Việt Nam đang sử dụng nhằm chiêu dụ các thiếu nữ thuộc sắc dân thiểu số từ những vùng quê nghèo hẻo lánh tham gia lực lượng lao động xuất khẩu ngày càng đông, dù một số em chưa đủ tuổi theo quy định của luật pháp Việt Nam.
VOA trước đây đã đưa tin các trường hợp nữ lao động Việt Nam làm việc ở Ả-rập Xê-út báo cáo bị chủ ngược đãi dẫn tới những tổn thương về thể xác và tinh thần. H Xuân Siu dường như là trường hợp đầu tiên được biết tới mà nạn nhân là trẻ vị thành niên tử vong khi đi lao động ở nước ngoài.
VOA có được các tài liệu liên quan đến nhân thân của H Xuân Siu và phát hiện năm sinh của em đã bị thay đổi trên hộ chiếu để làm cho em lớn hơn tuổi thật, dẫn tới những sai lệch trên các văn bản của nhà chức trách ở Ả-rập Xê-út và Việt Nam.
Một đại diện của Công ty Cổ phần Hợp tác Lao động Quốc tế Vinaco có trụ sở ở Thanh Hóa, doanh nghiệp chịu trách nhiệm đưa H Xuân đi lao động, nói bà không hề biết em là trẻ vị thành niên khi bà đến địa phương tuyển mộ em, mặc dù công ty thu thập giấy tờ tùy thân của người lao động để nộp hồ sơ xin hộ chiếu cho họ.
Hơn hai tháng sau khi H Xuân qua đời, thi thể của em vẫn chưa được đưa về nước. Một quan chức Sở Cảnh sát Arar Al Gharbi phụ trách thông báo cái chết của em hồi tháng 7 xác nhận với VOA qua điện thoại ngày 1 tháng 10 rằng thi thể em vẫn còn ở Bệnh viện Burj Al Shimal.
Một quan chức phụ trách bảo hộ công dân tại Đại sứ quán Việt Nam ở thủ đô Riyadh, hồi đáp email của VOA vào ngày 3 tháng 10 sau khi bài báo này được đăng tải, cũng xác nhận thi thể của em đang “được bảo quản tại bệnh viện chờ xử lý,” nói thêm rằng các thủ tục cuối cùng đang được hoàn tất trước khi tiến hành việc hồi hương.
Ra nước ngoài làm ô-sin từ tuổi 15
Luật năm 2020 của Việt Nam mang tên ‘Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng’ định nghĩa những người hội đủ điều kiện là công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên cư trú tại Việt Nam. Một điều khoản trong luật này quy định thêm rằng người đi lao động ở nước ngoài phải có “năng lực hành vi dân sự đầy đủ.”
Năng lực hành vi dân sự là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự, theo định nghĩa trong Bộ luật Dân sự năm 2015. Những người thành niên đủ 18 tuổi trở lên được nói là có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Căn cứ trên những quy định này, việc tuyển dụng H Xuân đi lao động ở Ả-rập Xê-út khơi ra những vấn đề pháp lý liên quan đến tuổi tác. Gia đình cho biết em được nhân viên của Vinaco chiêu dụ vào tháng 8 năm 2018 khi em gần 15 tuổi.
Hình ảnh chụp giấy khai sinh, sổ hộ khẩu và giấy chứng nhận hộ nghèo-hộ cận nghèo do gia đình cung cấp cho thấy em sinh ngày 30 tháng 10 năm 2003, cư ngụ ở buôn Tơ Yoa, xã Cư A Mung, huyện Ea H’Leo, tỉnh Đắk Lắk thuộc vùng Tây Nguyên miền Trung Việt Nam.
Ông Kpă Y Cân, phó buôn Tơ Yoa và là người nắm rõ thông tin lý lịch của H Xuân, xác nhận với VOA ngày sinh đó là chính xác.
Bà Lê Thị Toan, một nhân viên tuyển dụng của Vinaco, xác nhận bà là người đã đến xã Cư A Mung để tổ chức hội thảo cung cấp thông tin về việc đi lao động ở nước ngoài. Sau đó, một số người trong đó có H Xuân đã đăng kí tham gia chương trình này.
Bà Toan nói bà không biết H Xuân là trẻ vị thành niên và khẳng định thiếu nữ này đã đưa chứng minh thư cho bà với năm sinh là 1996.
“Có chứng minh thư mà anh, có chứng minh thư mới đi làm được hộ chiếu chứ,” bà nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.
Nhưng ông Kpă Y Cân bác bỏ điều này, quả quyết không có chuyện H Xuân làm chứng minh thư ghi năm 1996 mà ông không hay biết.
Phát biểu của bà Toan cũng trái ngược với lời thuật lại của một thiếu nữ khác cũng tham dự buổi hội thảo đó và cũng đăng kí đi lao động nước ngoài cùng thời điểm với H Xuân.
H Ngọc Niê, một người bạn thân của H Xuân và 15 tuổi vào thời điểm đó, nói em không mang theo bất cứ giấy tờ tùy thân nào vì em không có giấy chứng minh nhân dân hay thẻ căn cước công dân. Em nói em có cho họ biết em sinh năm 2003 nhưng họ vẫn thu xếp đưa em đi.
“Người môi giới không cho nói với bất cứ ai là làm giấy tờ ở huyện Đắk Đoa tỉnh Gia Lai chứ không làm ở xã em ở tỉnh Đắk Lắk,” H Ngọc nói với VOA qua điện thoại từ Đắk Lắk. “Họ chở em đi hai, ba ngày ở đấy làm giấy tờ xong người ta chở em đi tới Thanh Hóa luôn.”
Em cho biết những người chở em là hai người đàn ông, trong đó có chồng của bà Toan. Bà này không đi theo trong quá trình em làm giấy tờ, bao gồm lăn tay và chụp ảnh. Em nói em không biết đó là giấy tờ gì.
“Người môi giới lại nói với em tiền làm cái giấy tờ đó không phải ít đâu, không giống như người Gia Lai,” em nói.
Một trong những yêu cầu đối với người nộp đơn xin hộ chiếu phổ thông Việt Nam lần đầu là chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân, vốn bao gồm thủ tục lấy dấu vân tay và chụp ảnh. H Ngọc nói cả em và H Xuân đều cùng làm thủ tục ở Gia Lai và đi cùng một xe ra Thanh Hóa.
Không rõ vì sao các em gái này lại được đưa sang Gia Lai làm giấy tờ tùy thân.
Một người trả lời điện thoại từ văn phòng Công an Huyện Đắk Đoa ở tỉnh Gia Lai nói với VOA rằng cơ quan này không thể cấp thẻ căn cước công dân cho người không phải là cư dân của tỉnh. Ông nói ông không rõ liệu cơ quan của ông có hồ sơ của H Xuân Siu hay không.
H Ngọc cho biết em được xếp ở chung phòng với H Xuân trong khoảng thời gian hai tháng huấn luyện các kĩ năng nghề nghiệp và học tiếng Ả-rập ở Thanh Hóa. H Xuân đi trước H Ngọc, và kể từ đó hai em không gặp lại nhau nữa dù vẫn giữ liên lạc bằng cách nhắn tin và gọi điện thoại.
“Em tới sân bay Nội Bài họ mới đưa cho em cái hộ chiếu ấy, chứ họ không đưa cho bất cứ ai xem hộ chiếu của em,” H Ngọc nói, và cho biết rằng em cũng nhận thấy năm sinh của mình đã bị thay đổi.
“Lúc đấy em cũng nhỏ, suy nghĩ cũng không được như bây giờ nên em không hỏi nữa, tại vì em nghĩ đi bên kia sung sướng giống như người môi giới nói với em.”
Với mức lương hàng tháng tương đương 9 triệu đồng Việt Nam, một số tiền khá lớn so với thu nhập ở những vùng quê nghèo, hai thiếu nữ lên đường tìm kiếm tương lai tươi sáng hơn cho bản thân và gia đình. Hợp đồng lao động của họ bắt đầu có hiệu lực từ tháng 10 năm 2018 và kéo dài trong hai năm.
Điều họ không hay biết là điều kiện làm việc có thể rất nặng nhọc và có những rủi ro mà họ phải đối mặt.
H Ngọc nói em phá hợp đồng để về nước năm 2020 trước khi hợp đồng kết thúc và hộ chiếu của em bị công an tịch thu sau đó. H Xuân làm đến hết hợp đồng nhưng con đường về nước của em bắt đầu trở nên chông gai.
Nỗi tuyệt vọng kết thúc trong bi kịch
Người thân của H Xuân cho biết thời gian đầu, em kể rằng em làm việc cũng bình thường và được nhà chủ đối xử tốt. Nhưng mọi việc thay đổi sau khi hợp đồng của em hết hạn vào tháng 10 năm 2020. Em buộc phải tiếp tục làm việc vì những hạn chế đi lại do đại dịch COVID-19 khiến các chuyến bay bị hủy bỏ.
“Khoảng tháng 2 năm 2021, em ấy mới kể lại là bị nhà chủ đánh đập rồi chửi rủa, làm việc thì không nghỉ, làm hết nhà này rồi tới nhà nọ, ngay cả em ấy đau ốm nhà chủ cũng không cho nghỉ luôn, cứ bắt làm miết,” H Soan Siu, một người chị của H Xuân, nói với VOA từ Đắk Lắk.
Chị H Soan nói H Xuân không kể với gia đình về việc này mà chỉ tâm sự với một người bạn. Gia đình biết được qua những đoạn âm thanh mà H Xuân ghi lại gửi cho người bạn này.
“Tôi không muốn ở với bà chủ của tôi nữa, họ mới đánh tôi bằng dây đến nỗi tôi ngất xỉu,” H Xuân nghẹn ngào nói trong một audio bằng tiếng Gia Rai. Trong một audio khác, em cầu xin những người đại diện của công ty Vinaco cứu em khỏi nhà chủ, nói rằng em bị đau đầu và đã ngất xỉu ba lần.
“Tôi nhờ chị Nhung anh Khánh đến đón tôi, nhưng họ không đến đón… Giờ tôi mệt quá tôi không thể làm nổi nữa rồi. Tôi đau lắm, đau không chịu nổi, đau hết mắt,” em nức nở trong một đoạn audio. “Đi viện họ bảo không có gì nhưng khi về nhà tôi đau lắm, bây giờ chỉ cần họ chuyển nước cho tôi cũng đủ rồi.”
Những lời cầu cứu dồn dập đến trong những tin nhắn H Xuân gửi cho ông Nguyễn Duy Khánh, đại diện của Vinaco phụ trách hỗ trợ lao động ở thủ đô Riyadh. Những đoạn trao đổi trên màn hình điện thoại được một người bạn của H Xuân quay video lại cho thấy ông Khánh giải thích vì sao không thể giúp em nhiều hơn.
“Không phải anh khó khăn gì với em nhưng các em cũng phải nên hiểu rằng dịch bệnh corona, ở Việt Nam hay ở bên này cũng vậy thôi, có dịch bệnh là người ta sẽ giãn cách xã hội, người ta không cho tụ tập đông người ở văn phòng,” ông nói trong một tin nhắn thoại gửi cho H Xuân vào ngày 21 tháng 6.
“Đúng là hiện tại văn phòng đang có trên 10 người lao động thật nhưng mà không thể tiếp nhận thêm được nữa. Bởi vì tiếp nhận đông quá về đây không có chỗ ăn chỗ ở rồi lây nhiễm bệnh corona thì làm sao?”
Trả lời phỏng vấn của VOA qua điện thoại, ông Khánh nói ông rất đồng cảm với hoàn cảnh của H Xuân vì bản thân ông cũng là người tha phương sang Ả-rập Xê-út để mưu sinh. Ông nói thêm nếu có những việc gì giúp được em ông “chắc chắn sẽ giúp” kể cả vấn đề minh bạch lý do cái chết của em.
“Riêng tôi tôi nói thật tôi không đứng về phía ai. Tôi sẽ đứng về phía công lý, về chính nghĩa vì Xuân chứ tôi không đứng về phía bất kì ai mặc dù tôi là cán bộ công ty,” ông nói.
Ông nói ông không biết vì sao lại có sự chênh lệch tuổi tác giữa giấy khai sinh và hộ chiếu của H Xuân, lưu ý rằng ông làm việc ở Ả-rập Xê-út và không phụ trách làm thủ tục đưa người lao động sang đó.
Một nhân viên của Vinaco ở Việt Nam phụ trách cung cấp thông tin liên quan đến cái chết của H Xuân cho gia đình của em không trả lời nhiều cuộc điện thoại của VOA hỏi về vụ việc.
Những email của VOA gửi tới Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao và Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước ở Việt Nam không nhận được phản hồi.
Ông Bùi Thế Trung, bí thư thứ hai phụ trách lãnh sự-bảo hộ công dân tại Đại sứ quán Việt Nam ở Riyadh, nói vụ tử vong của H Xuân Siu là một “trường hợp đặc biệt” mà Đại sứ quán đã đề nghị các cơ quan chức năng sở tại kéo dài thời gian bảo quản thi hài để chờ hoàn thiện các thủ tục cuối cùng.
Ông lưu ý rằng theo quy định của Chính phủ Ả-rập Xê-út, thi hài người nước ngoài phải được chôn cất tại nước này hoặc hồi hương trong vòng hai tuần sau khi các cơ quan chức năng đã thông báo cái chết.
“Hiện Đại sứ quán vẫn đang phối hợp với các cơ quan chức năng sở tại, chủ sử dụng và Công ty VINACO để hoàn tất các giấy tờ đưa thi hài lao động H Xuân Siu về nước theo nguyện vọng của gia đình,” ông nói trong email gửi cho VOA.
Trả lời câu hỏi về sự sai lệch ngày sinh của H Xuân, ông đề nghị VOA liên lạc với cơ quan chức năng cấp các giấy tờ tùy thân cho em để làm rõ.
Cục Quản lý xuất nhập cảnh, trong một email hồi đáp ngày 24 tháng 10 sau khi bài báo này được đăng, từ chối trả lời câu hỏi về sự sai lệch ngày sinh trên hộ chiếu, dẫn ra quy định nói rằng họ chỉ cung cấp thông tin về xuất nhập cảnh theo yêu cầu của các cơ quan hữu trách Việt Nam hoặc của công dân nắm giữ hộ chiếu.
Chị H Soan nói gia đình ngày 22 tháng 9 đã làm đơn ủy quyền cho Vinaco và đại sứ quán Việt Nam ở Riyadh và các cơ quan hữu quan khác ở Ả-rập Xê-út tiến hành các thủ tục hồi hương thi thể và tư trang của H Xuân về Việt Nam.
“Gia đình em nhiều khó khăn lắm, bố thì mất sớm lúc bọn em vẫn còn nhỏ, mẹ thì phải nuôi mấy đứa em. Giờ gia đình nợ nần thì đầy, đất đai làm không có, em H Xuân đi làm việc cũng mất rồi, gia đình giờ không biết nương tựa vào ai nữa,” chị H Soan nói.
Những lời cầu cứu và van nài của H Xuân cuối cùng được đáp ứng. Gia chủ đồng ý mua vé máy bay cho em rời đi và theo lịch trình, em lẽ ra sẽ bay từ Arar đến Riyadh để về văn phòng đại diện của công ty tuyển dụng.
“Alo e[m]. Khi nào tới sân bay alo a[nh],” ông Khánh nhắn tin cho H Xuân vào sáng ngày 4 tháng 7.
Nhưng em không trả lời.
Thực tế là H Xuân chưa bao giờ đặt chân được lên chuyến bay. Giới chức sân bay từ chối làm thủ tục check-in cho em vì nhận thấy em có những biểu hiện đáng lo ngại về sức khỏe. Sau đó em được đưa vào bệnh viện trong tình trạng thân nhiệt tăng cao, uể oải và bồn chồn.
Hai tuần sau em qua đời, vĩnh viễn khép lại ước nguyện hồi hương dang dở sau một chuyến lao động nước ngoài được trả giá bằng cả mạng sống của em.
Phụ nữ Việt kể chuyện bị bạo hành ở Ả Rập Saudi
Minh Thư
BBC Tiếng Việt
BBC kể lại câu chuyện của chị Phạm Anh Đào, 46 tuổi, từ tỉnh Hòa Bình, người đã trải qua nhiều bất trắc thăng trầm trong bảy tháng làm nghề giúp việc ở Ả Rập Saudi trước khi chị tìm được đường trở lại Việt Nam.
Tên của một số nhân vật đã được thay đổi.
Đổi chủ vì không chịu được đói
Tôi đến thủ đô Riyadh vào buổi sáng Chủ Nhật ngày 3/9/2017, chỉ chưa đầy 48 giờ sau khi tôi ký hợp đồng lao động với Công ty Cổ phần Đầu tư Hợp tác Quốc tế Thăng Long.
Mới chiều thứ Sáu tuần trước, công ty giục tôi ký và lăn tay lúc 4 giờ 30 và nói tôi phải làm thật nhanh vì họ đóng cửa lúc 5 giờ. Tôi chẳng kịp đọc gì trong cái hợp đồng dày cả đốt ngón tay, nên cũng chẳng biết rõ nó nói gì nữa.
Đặt chân xuống sân bay, tôi được văn phòng môi giới Riyadh cử người ra sân bay đón. Tôi chưa kịp định thần thì họ đưa tôi tới một căn phòng rất nhỏ hôi hám, chỉ khoảng 1m50 x 3m và nhốt tôi vào đó cùng ba lao động Việt Nam nữa. Họ mua bánh mì và nước và mang đến cho mỗi người chúng tôi một túi.
Khoảng 30 phút sau, họ đưa tôi ra xe khách và gửi tài xế đưa tôi đi qua 3 chặng xe tới thành phố biển Yanbu, nơi tôi sẽ bắt đầu làm cho nhà chủ đầu tiên.
Gia đình nhà chủ có 13 người, bốn nữ còn lại toàn là nam to cao lực lưỡng. Người hay giao việc cho tôi là bà chủ, nhưng người hay theo dõi tôi làm việc lại là mẹ chồng của bà chủ.
Hàng ngày, tôi dậy từ khoảng 5 giờ sáng và làm việc đến một giờ đêm, có hôm đến 2 giờ đêm. Công việc thì chủ yếu là lau chùi, dọn dẹp, giặt giũ, hút bụi... nhưng khối lượng công việc nhiều khủng khiếp.
Những người trong nhà năm, sáu ngày mới tắm một lần, nhưng họ lại thay quần áo một ngày tới mấy bộ, và thay đâu thì bỏ đó luôn.
Tủ quần áo của họ đầy ắp, nhưng hễ lấy một bộ, họ lại tung hết cả ba ngăn xuống đất, để mặc tôi nhặt từng cái xếp lại. Họ đi vệ sinh thì luôn không xả nước, và quăng giấy khắp nền nhà để tôi dọn.
Tôi được cho ăn một bữa vào lúc một giờ chiều, đồ ăn thì thường là cơm và thịt cừu, không có rau quả.
Tới khoảng 9 giờ tối là lúc tôi đói lắm, đói tới mức uể oải chân tay không muốn làm nữa. Đó cũng là khi mẹ chồng của bà chủ xuất hiện, theo dõi tôi và chửi bới nọ kia.
Sau 10 ngày như vậy, tôi sinh buồn chán và mệt mỏi, tôi không chịu được đói nên liên hệ với văn phòng môi giới xin đổi chủ khác.
Nhưng phải sau hai tháng kể từ khi tôi bắt đầu làm, công ty môi giới mới đồng ý cho tôi rời nhà chủ thứ nhất và về văn phòng môi giới để chờ đổi chủ.
Khi tôi về văn phòng môi giới ở Riyadh, tôi gặp một trong hai người Ả Rập là chủ văn phòng. Người đàn ông này thấp thấp, mắt to và được chị em Việt Nam ở văn phòng môi giới gọi là Thằng Lùn.
Vừa tới nơi, Thằng Lùn gọi tôi ra sân rồi bất ngờ đấm tôi nhiều phát vào bả vai bên trái.
Nó đấm tôi xong mới hỏi tôi tại sao tôi không làm cho nhà chủ mà lại đòi về văn phòng đổi chủ.
Vẫn còn choáng và sợ vì bị đánh, tôi bảo hắn (qua cô phiên dịch tên là H.T.): "Vất vả bao nhiêu tôi cũng chịu được nhưng đói tôi không chịu được nên tôi mới phải về văn phòng xin đổi chủ khác".
Trong mấy ngày ở văn phòng này, tôi được biết mình không phải là người duy nhất bị Thằng Lùn đánh. Nhiều chị em Việt Nam và các nước khác làm nghề giúp việc cũng bị thằng Lùn đánh dã man.
Sau khi ở văn phòng môi giới mấy hôm, họ chuyển tôi tới nhà chủ thứ hai, cũng ở Riyadh. Ở đó tôi gặp một cô bé tên là L.T. Mai, sinh năm 1977, quê ở Nam Định.
Mai bị bệnh tiểu đường nên không làm việc được theo yêu cầu của nhà chủ và bị trả về văn phòng. Cô kể với tôi rằng Thằng Lùn bảo cô giả vờ và đánh đập cô dã man. Lúc đó, có năm người Việt Nam ngồi bên cạnh mà họ sợ run lên không dám làm gì.
Vì tôi và Mai cùng làm cho một nhà chủ, tôi hiểu tình hình như vậy là không ổn và một trong hai người chúng tôi sẽ phải ra đi. Thương Mai bị bệnh, tôi đã xin rời nhà chủ thứ hai để Mai được ở lại.
Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa
Rời nhà chủ thứ hai, Thằng Lùn lại đưa tôi tới văn phòng môi giới ở thành phố Medina, nằm ngay gần sân bay.
Ở đây được chừng một tháng, tôi phát hiện ra rằng chủ văn phòng môi giới là kẻ chuyên hiếp dâm phụ nữ, từ người Ghana, Ấn Độ, Philippines, cho tới người Indonesia, Việt Nam. Hắn không từ một người nào hết.
Chúng tôi ở tầng hai, còn hắn ở tầng ba. Một hôm hắn gọi B. T. Hương, từ Nghệ An hay Hà Tĩnh tôi không nhớ nữa, và một người Philippines lên dọn dẹp. Hắn chỉ vào nhà tắm và bảo cô gái Phillipines vào đó dọn, còn Hương thì hắn gọi vào phòng để ngủ với hắn.
Hắn tìm cách hãm hiếp Hương nhưng cô giơ chân đạp lại, chống lại. Hắn bóp cổ, bứt tai, đấm đá vào ngực và lưng Hương.
Một lúc sau, Hương được xuống tầng hai. Cô vừa khóc vừa kể lại sự việc cho tôi. Nhìn lên đồng hồ, lúc đó là khoảng 11.30 ngày 19/11/2017.
Sở dĩ tôi nhớ rõ vậy vì ở văn phòng môi giới này họ không tịch thu điện thoại. Tôi đã chụp ảnh vết thương của Hương và gửi cho H.T, phiên dịch của Thằng Lùn.
Nhận được ảnh, H.T nói cô sẽ nói với ông chủ của cô để xử lý ngay tên chủ văn phòng môi giới Medina.
Sau đó, tôi không thấy họ đưa người Việt Nam đến văn phòng này nữa.
*Tên các nhân vật đã được thay đổi. Đây là phần một trong bài chuyên mục hai phần về chủ đề này. Quý vị đọc phần hai của bài viết tại đây.tài liệu
'Tôi bị năm gã bạo hành trong trại Ả Rập Saudi'
Minh Thư
BBC News Tiếng Việt
BBC tiếp tục kể phần hai câu chuyện của chị Phạm Anh Đào, 46 tuổi, từ tỉnh Hòa Bình, người kết thúc sớm hợp đồng lao động để về Việt Nam sau bảy tháng trời bị bỏ đói, ngược đãi và bạo hành ở Ả Rập Saudi.
Đến ngày 8/12/2017, tôi được đưa đến làm cho nhà chủ thứ ba ở thành phố Tabuk. Đến chủ thứ ba này, tâm trạng của tôi rất lo lắng. Tôi lo sợ rằng các nhà chủ Ả Rập nay có thể tốt với tôi, nhưng mai họ trở mặt như trở bàn tay. Và nếu tôi bị trả về văn phòng môi giới ở Riyadh, tôi sẽ lại bị Thằng Lùn đánh còn đau hơn lần trước.
Lo lắng của tôi quả là không sai. Một hôm bà chủ nhà sai tôi lên phòng tìm bình sữa của con bà để rửa. Vì tôi chưa từng vào phòng ông bà chủ, loay hoay một lúc tôi mới tìm thấy bình sữa.
Tôi cầm cái chai xuống bếp, không nhìn thấy bà chủ đang đứng ở sau cửa. Bất ngờ, bà đẩy tôi thật mạnh từ phía sau khiến tôi ngã chúi xuống, tý nữa thì dúi xuống nền nhà. Vừa ngạc nhiên, vừa giận dữ, tôi không kìm được cơn nóng giận. Tôi chỉ tay mắng lại bà (bằng tiếng Việt) và suýt nữa thì lao vào đánh bà.
Sau trận đó, bà chủ đối xử với tôi tốt hơn và quan tâm đến tôi nhiều hơn, nhưng nói thật là đến lúc này, tôi chán chường và tuyệt vọng, chẳng còn tư tưởng muốn làm việc nữa.
Tôi chỉ muốn thoát khỏi văn phòng môi giới Ả Rập với Thằng Lùn khốn nạn, thoát khỏi đất nước Ả Rập đầy cạm bẫy và trở về Việt Nam.
Sau hơn một tháng làm việc, tôi quyết định xin nghỉ việc ở nhà chủ thứ ba để tìm đường về Việt Nam.
Tới khoảng 5 giờ chiều ngày 19/1/2018, tôi được đưa lên xe để trả về văn phòng môi giới Riyadh.
Đi tới 3 giờ sáng hôm sau, xe dừng ở bến xe thành phố Hail chừng 30 phút để lấy thêm hàng. Lúc đó, tôi nảy ra ý định gọi điện cho chị M của văn phòng đại diện của Công ty Thăng Long ở Riyadh để cầu cứu. Chị M nói tôi đừng đi đâu mà nên ngồi trong nhà chờ ở bến xe cho đến khi trời sáng, rồi lên taxi bảo họ gọi điện cho chị. Chị M sẽ chỉ đường cho họ đưa tôi đến văn phòng đại diện.
Tới 6 giờ sáng, tôi lên taxi và nhờ anh tài xế gọi cho chị M. Từ đó tới 7 giờ 30, sau mấy chục cuộc gọi và nhắn tin, chị M vẫn không trả lời. Sau một hồi đi lòng vòng, taxi lại đưa tôi trở về bến xe.
Bến xe báo cảnh sát, và cảnh sát bắt tôi đưa vào một trại tỵ nạn ở Hail, cách thủ đô Riyadh gần 700 km.
Khoảng 8 giờ tối ngày 20/1, tôi tới trại tỵ nạn ở Hail. Chừng 9 giờ tối, có năm người đàn ông Ả Rập xuất hiện và gọi tôi vào nhà vệ sinh.
Họ bảo tôi cởi hết đồ ra. Chẳng có lý do gì tôi phải cởi đồ cả, và tôi không chấp nhận cởi.
Thấy tôi không hợp tác, họ cầm một ống nước cao su màu xanh dài khoảng 80 cm và đánh tôi tím hết một nửa người.
Đánh xong, họ còn dùng giày da dẫm lên 10 đầu ngón chân tôi. Trong đầu tôi chỉ có một ý nghĩ - họ có thể đánh chết tôi nhưng dứt khoát tôi sẽ không cởi đồ.
Cuối cùng sau một hồi, họ cũng dừng lại và đưa tôi về một phòng trong trại tỵ nạn.
Tôi đang nằm bê bệt trong phòng thì có một chị người Ma Rốc bước vào. Tôi được biết chị cũng đang chờ để về nước. Thấy tôi bị đánh đau, chị nhờ những người nấu ăn ở trại, những người hay đi ra ngoài mua đồ ăn, mua cho tôi hai hộp sữa tươi. Ngày hôm sau chị được về nước nhưng tôi luôn biết ơn chị vì đã chăm sóc cho tôi lúc hoạn nạn.
Tới ngày 22/1, cảnh sát tới trại tới đón tôi và thả tôi về bến xe ở Riyadh. Tôi bơ vơ một mình, tiếng Ả Rập thì chưa nói được mấy. Tôi vội tìm một chiếc taxi và nói họ đưa tôi đến sứ quán Việt Nam.
Chờ tới giờ sứ quán mở cửa, tôi vào làm việc với người phụ trách phòng lao động. Vừa nói được vài câu, tôi đã thấy thằng lái xe của Thằng Lùn xuất hiện để đón tôi về văn phòng môi giới Riyadh. Vừa nói vừa ra hiệu, tôi bảo thằng tài xế này "ông chủ mày đã đánh tao rồi, tao không muốn về văn phòng môi giới nữa đâu."
Gã này không nói gì, chỉ nhìn tôi và cười. Gã kiên trì chờ tôi suốt từ sáng tới trưa. Rồi phiên dịch H.T gọi đễn dỗ dành: "Chị ơi chị cứ về văn phòng môi giới đi, em sẽ nói với ông chủ em không đánh chị nữa."
Nhiều người khác cũng gọi đến thuyết phục tôi, trong đó có cả chủ của Công ty Môi giới Bảo Sơn từ Việt Nam, công ty mà đến lúc đó tôi ngã ngửa ra rằng tôi đã được chuyển giao.
Cuối cùng tôi đành đồng ý quay trở về văn phòng môi giới Riyadh, nơi có Thằng Lùn và Thằng Cao (cũng là chủ văn phòng) hung bạo, để chờ ngày được về nước.
Thời gian ở đó chẳng khác nào ở tù. Nhóm chị em Việt chúng tôi có khoảng 11 người tất cả, người thì chờ đổi chủ, người thì chờ về Việt Nam.
Họ khóa cửa phòng chúng tôi gần như 24/24, không cho chúng tôi đi đâu hết. Mỗi ngày, họ chỉ cho chúng tôi có hai bát gạo, một quả cà chua và một củ hành tây để tự nấu ăn.
Có lần, ba ngày trời họ chẳng mang cho chúng tôi một chút gạo nào. Mấy chị em đói quá, nằm dài la liệt trong phòng.
Nếu có ai ốm đau thì họ bảo là giả vờ và không cho thuốc men.
Mỗi khi Thằng Lùn hay Thằng Cao vào phòng chúng tôi, ai cũng run. Chúng tôi ngồi im như tượng vì sợ chúng nó sẽ đánh một ai đó.
Trong thời gian này, tôi được gọi điện về cho gia đình. Tôi xin họ giúp đỡ nộp tiền bồi thường và tiền vé máy bay để tôi được về nước.
Tới ngày 8/4/2018, tôi được báo ngay hôm sau tôi sẽ bay. Vậy là cuối cùng tôi cũng được thoát khỏi đất nước ma quái này, tôi mừng không tả xiết.
Giờ đây nghĩ lại, tôi vô cùng ân hận vì đã bất chấp lời gàn của bạn bè, gia đình, đã ăn phải bùa mê thuốc lú của gã môi giới mà đi sang Ả Rập lao động.
Mấy tháng sau khi về nước, hồn vía tôi vẫn như bay bổng trên mây xanh. Tôi vẫn bị ám ảnh bởi những chuỗi ngày kinh hãi ở đó.
Khi ra đi, tôi từng hy vọng sẽ kiếm được một khoản tiền kha khá để nuôi con. Khi về nước, tôi tay trắng và chỉ có những vết thương và nỗi ám ảnh làm hành trang.
Biện pháp nào bảo vệ người lao động?
Minh Thư, BBC Tiếng Việt viết:
Tình trạng phụ nữ nước ngoài làm nghề giúp việc nhà ở Ả Rập Saudi bị bạo hành và ngược đãi được ghi nhận là rất phổ biến không những chỉ riêng với người Việt Nam. Bị cám dỗ bởi một công việc không đòi hỏi trình độ cao và có mức lương tương đối tốt, hàng trăm ngàn phụ nữ châu Á từ Philippines, Ấn độ, Bangladesh, Sri Lanka, Indonesia, v.v. đã và đang tiếp tục đổ sang Vương quốc Hồi giáo có văn hóa và khí hậu hà khắc này.
Bộ trưởng Lao động Thương binh Xã hội Đào Ngọc Dung, trong một phiên chất vấn trước Quốc hội hồi tháng 6/2018, cho biết hiện có hơn 9000 người Việt Nam làm nghề giúp việc nhà tại Ả Rập Saudi. Ông cho biết Bộ LĐ-TB-XH sẽ khuyến khích các doanh nghiệp môi giới xuất khẩu lao động mở thêm văn phòng tại nước này để 'hỗ trợ lao động Việt'.
"Để giúp đỡ các trường hợp rủi ro tại Saudi Arabia thời gian tới, chúng tôi sẽ tổ chức xây dựng mô hình nhà tạm lánh cho công dân Việt Nam để chính quyền tác động hỗ trợ kịp thời", Bộ trưởng Dung được báo chí trong nước dẫn lời.
Ông cũng nói Bộ LĐ-TB-XH sẽ xử lý nghiêm minh 'bất kỳ doanh nghiệp, đơn vị nào trục lợi chính sách, cò mồi, thu tăng lệ phí, vi phạm hợp đồng theo quy định pháp luật'.
Năm 2015, chính phủ Indonesia đã chính thức cấm lao động nước này sang làm giúp việc ở 21 quốc gia Trung Đông, trong đó có Ả Rập Saudi. Tuy nhiên, các nhóm bảo vệ quyền người lao động cho rằng biện pháp này chỉ mở đường cho các công ty môi giới đưa người lao động đi 'chui', khiến họ còn chịu nhiều rủi ro hơn.
Những tiếng kêu cứu, những câu chuyện thương tâm về những người phụ nữ châu Á, trong đó có người Việt, như câu chuyện của chị Đào đã được truyền thông đăng tải rộng rãi trong nhiều năm qua và hẳn là đã đến tai giới chức.
Nhưng liệu những biện pháp mà các chính phủ đưa ra để bảo vệ người lao động có đủ mạnh để thực sự cải thiện an toàn và điều kiện làm việc của họ ở những môi trường làm việc hà khắc như Ả Rập Saudi?
*Tên một số nhân vật đã được thay đổi. Đây là phần hai trong bài chuyên mục hai phần về chủ đề này. Quý vị đọc phần một của bài viết tại đây.
Di dân: Nhiều người Việt sẵn sàng 'đánh đổi mạng sống' để vào Anh
Người Việt di cư sang Anh rất nhiều và phần lớn người Việt ở miền Bắc nước Anh là những người miền Trung từ Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thanh Hóa.
Họ sang Anh chủ yếu làm trong các salon móng tay, làm đầu bếp, nấu ăn cho nhà hàng và làm phục vụ bàn. Một số khác làm nghề phạm pháp như trồng thuê tài cần sa cho người khác.
Trả lời phỏng vấn của BBC News Tiếng Việt từ studio ở London hôm 11/11/2021, nhà văn người Anh gốc Việt Hương Keenleyside cho biết bà từng viết về người di cư nên bà rất hiểu họ cũng như lý do người Việt sang Anh.
Lý do người Việt di cư tới Anh quốc
Lý do thứ nhất, theo nhà văn Hương Keenleyside, hiện sống tại Cumbria, miền Tây Bắc nước Anh, là chênh lệch tiền thu nhập kiếm được ở Anh quốc so với Việt Nam.
"Người miền Trung ta rất là đoàn kết, họ sang đây họ làm móng tay, làm đầu, nấu ăn, làm phục vụ bàn, phục vụ trong khách sạn thì họ kiếm được hơn mức nông dân kiếm được ở Việt Nam. Thế cho nên họ sang và sau đó họ rủ nhau, họ gọi điện về Việt Nam rủ anh em con cháu họ hàng sang để cùng làm, cùng hy vọng kiếm thêm."
Thứ hai là mất đất, mất việc làm buộc họ phải ra đi. Nữ nhà văn chia sẻ với BBC:
"Một số người tôi nói chuyện thì họ tâm sự như thế này. Họ bảo rằng cũng không định đi nước ngoài mà là huyện của tôi tịch thu đất để làm nông trại nuôi bò, nhà tôi có 9 sào ruộng, cậu tôi có 7 sào ruộng được đền bù là 50 triệu VND thì 50 triệu ăn hết từ lâu rồi nhưng mà trại đấy cũng không nuôi bò hay nuôi lợn gì cả để thuê chúng tôi làm như cam kết mà là phân lô bán nền đất."
"Mấy mẫu ruộng nhà chúng tôi đền bù có 50 triệu mà sau này phân lô bán nền cho chúng tôi là 150m đất bán lại thành 400-500 triệu một suất thì cũng chẳng có tiền mà mua lại để xây nhà. Thành ra đất nông nghiệp của bà con thu hết để làm dự án nọ dự án kia thành ra bà con không có nghề nghiệp nên bà con bỏ đi."
Ngoài ra, di cư vì tôn giáo và thiếu đào tạo nghề cho người trẻ cũng là những nguyên nhân chính.
"Như là năm 54 thì miền Bắc di cư vào Nam. Bây giờ vì lý do tôn giáo, chẳng hạn như đất nước ta là đất nước XHCN và người dân theo đạo Phật nhiều hơn thì người dân theo đạo Thiên chúa họ cảm thấy lạc lõng thì họ đi về đất nước của [đa số theo đạo] Thiên chúa", nhà văn Hương Keenleyside nói.
"Phần lớn bà con sang đây tôi thấy họ đều thuộc gia đình nông dân cả, toàn là trình độ văn hóa lớp 5 lớp 6, 7, 8, 9 và đều là rất trẻ, hầu như dưới 30 tuổi...Không phải ai là thanh niên cũng đi học đại học được cả, thế nên không có trường dạy nghề là chết rồi. Họ không có nghề không có hướng nghiệp thì họ đành phải nghĩ là phải đi thôi", nữ nhà văn nói thêm.
Sẵn sàng đánh đổi mạng sống để đi
Theo nhà văn Hương Keenleyside, con đường người Việt sang Anh phải đi qua rất nhiều nước trước khi họ được đưa đến Anh quốc, và có cả những nguy hiểm luôn rình rập trong suốt hành trình đó.
"Họ vượt biên theo kiểu là đi sang Nga rồi đi bộ trong bão tuyết từ Nga sang Ba Lan, rồi từ Ba Lan đi sang Pháp, rồi lại đi chui sang Anh rất là nguy hiểm."
"Họ sẵn sàng đánh đổi mạng sống để đi bởi vì không đằng nào ở Việt Nam họ cũng chết đói và nếu họ ốm họ không chữa được bệnh thì sao. Thì họ vẫn chết. Đấy là họ nghĩ thế chứ không phải tôi nghĩ."
"Tất cả họ, tôi đã nói chuyện, họ đều không muốn đi nhưng chính vì miếng cơm manh áo mà họ phải đi."
Chính phủ Việt Nam cần làm gì để ngăn dòng người di cư
Theo bà Hương Keenleyside, giải pháp để ngăn dòng người Việt di cư ra nước ngoài phải từ các cấp cao trong bộ máy nhà nước Việt Nam và cần các chính sách lâu dài cho người nghèo.
"Cái này là chính phủ, bộ ngoại giao rồi là Bộ LĐTB&XH phải hợp tác, nếu mà theo tôi nghĩ họ phải có đề án, dự án rõ ràng để giúp đỡ bà con các tỉnh nghèo trong miền Trung để có đầy đủ việc làm."
"Nếu chính phủ Việt Nam mà định hướng được xây dựng cuộc sống tươi đẹp và có thu nhập tốt hơn cho bà con và thanh niên Việt Nam thì không đời nào họ đi đâu."
"Nếu mà không đủ việc làm để đủ tiền lương thu nhập tối thiểu để họ đủ ăn không bị đói, việc đấy chính phủ Việt Nam phải trả lời được thì mới ngăn chặn được làn sóng di cư. Chứ không thì họ hàng con cháu của họ ở đây, gần 50 nghìn người ở miền Bắc nước Anh, sẽ bảo 'tôi sang đây kiếm đủ ăn ngày ba bữa rồi lại còn để dành được tiền', nữa thì chắc chắn những người khác sẽ theo họ mà đi."
Xem thêm vụ 39 người Việt tử vong trên đường nhập cư vào Anh:
VN: Cơ quan pháp luật cần xử lý 'tín dụng đen', 'bốc bát họ' với lãi suất cắt cổ (do người của đảng là chủ nợ)
Luật sư Ngô Ngọc Trai
Gửi tới BBC từ Hà Nội
Mới đây tại tỉnh Hải Dương xảy ra một vụ việc chấn động, một chủ nợ cho vay nặng lãi đã bị giết chôn xác mất tích mà gia đình tìm kiếm nửa năm không ra, nguyên nhân là do con nợ bị đẩy vào bước đường cùng nên đã bức xúc ra tay sát hại.
Với mức lãi xuất hơn 90%/năm, sau một thời gian dài trả lãi nặng, người vay bị ép viết giấy bán nhà và bị chủ nợ đe dọa cho người đến nơi làm việc để quấy phá, theo Tuổi Trẻ.
Lâm vào tình trạng quẫn bách người vay đã giết chủ nợ sau khi chôn thì đào lên đốt phi tang, cuối cùng ra đầu thú trước cơ quan pháp luật.
Đằng sau vụ án gây chấn động dư luận cần nhìn ra nguyên nhân là hoạt động cho vay nặng lãi có tính chất xã hội đen gây ra, để tình trạng này tồn tại có một phần lỗi trách nhiệm thuộc về các cơ quan quản lý nhà nước.
Chủ nợ dùng hình ảnh nhạy cảm của con nợ để uy hiếp đòi tiền. Một số người vay bị đe dọa sẽ tung ảnh, video nhạy cảm lên mạng xã hội và gửi cho người thân nếu không trả nợ, khi không trả được nợ đã phải đi bán dâm.
Tại huyện Chương Mỹ, việc cho vay nặng lãi diễn ra phổ biến công khai, các chủ nợ nhắm đến đối tượng là các thanh niên trẻ nhẹ dạ muốn có tiền tiêu xài, khi không trả được nợ thì cho côn đồ đi đòi, nhiều đối tượng thường xuyên có các hành vi gây mất an ninh trật tự.
Ngày 7/9/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 1118/CĐ-TTg gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện ngay một số nhiệm vụ trong hoàn cảnh Covid-19.
Trong đó giao cho Bộ Công an tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm, tập trung trấn áp tội phạm có tổ chức liên quan đến 'tín dụng đen'.
Chỉ đạo là thế nhưng thực tế nhiều hoạt động tín dụng đen vẫn đang tồn tại diễn ra công khai.
Để đảm bảo an ninh trật tự xã hội, thiết nghĩ các cơ quan thực thi pháp luật cần nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công việc, tích cực xử lý để giảm tránh những hệ lụy mà tệ trạng này đang gây ra cho đời sống xã hội.
Nhìn từ góc độ tội hình sự
Hiện nay Bộ Luật hình sự năm 2015 có quy định tội danh về cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.
Yếu tố cấu thành tội này ngoài lãi suất thì còn phụ thuộc vào mức thu lợi bất chính đã đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự hay chưa.
Cụ thể việc cho vay nếu lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
Trường hợp phạm tội mà thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Dẫn chiếu sang Bộ luật dân sự năm 2015 thì thấy, luật quy định về lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.
Trường hợp lãi suất mà các bên thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
Trường hợp các bên cho vay nhưng không xác định rõ lãi suất thì khi có tranh chấp mức lãi suất sẽ được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn 20%/năm của khoản tiền vay. Tức là 10%/năm của khoản tiền vay.
Dựa vào các quy định pháp luật như vậy các chủ nợ cho vay thường tính mức lãi suất sao cho không chạm mức tới hạn bị xử lý hình sự, tức ở mức 100%/năm.
Ví như trường hợp cho vay trong vụ án ở Hải Dương, có những khoản vay được tính lãi suất là 2500đồng/1 triệu/1ngày. Nếu khoản vay là 100 triệu thì lãi suất ngày là 250 nghìn đồng, mỗi tháng tiền trả lãi sẽ chừng 7,5 triệu đồng.
Theo đánh giá của tôi, mới mức lãi suất như vậy tính cho khoản vay 100 triệu thì lãi suất sẽ chừng 91%/năm, như thế gần đạt mức chạm đỉnh phạm tội 100%/năm.
Hiện nay còn xuất hiện một kiểu cho vay được gọi là 'bốc bát họ', một cách gọi sử dụng ngôn từ dân dã vốn gắn bó với mối quan hệ tín dụng truyền thống ở nông thôn, nhưng bản chất lại hoàn toàn khác.
Với những khoản vay nhỏ chỉ chừng một vài chục triệu đồng, thủ tục đơn giản nhanh chóng, đối tượng các chủ cho vay hướng đến là các thanh niên trẻ cần tiền tiêu xài.
Ví dụ như với khoản vay 10 triệu đồng, mỗi ngày sẽ phải trả mức lãi suất chừng 15 đến 20 nghìn đồng/1 triệu/1ngày, tức tiền lãi phải trả từ 150 nghìn đến 200 nghìn đồng mỗi ngày cho khoản vay 10 triệu. Tiền lãi sẽ được trích trừ thu ngay khi giao tiền vay.
Trong khi tiền lương trả cho lao động phổ thông cũng chỉ chừng khoảng 200 nghìn đến 300 nghìn hoặc 4 trăm nghìn đồng mỗi ngày.
Như thế nhiều người vay sẽ phải lao động gần như nô lệ để mỗi ngày trả lãi cho khoản nợ tín dụng đen.
Kiểu cho vay bốc bát họ chắc chắn vi phạm quy định về mức lãi nặng thuộc trường hợp phải bị xử lý hình sự.
Nhưng mức cho vay chỉ chừng vài ba chục triệu cho mỗi người vay trong thời gian ngắn, cho nên mức thu lợi bất chính đã đến mức phải bị xử lý hình sự chưa thì cũng cần xem xét.
Mặc dù thế có thể hình dung chủ nợ tiến hành cho vay nhiều người trong thời gian dài có thể đã thu lợi bất chính với số tiền rất lớn.
Xử lý cách nào?
Nếu các chủ vay đã tìm cách tránh vi phạm pháp luật hình sự thì việc xử lý sẽ thế nào.
Thông thường việc cho vay lãi nặng sẽ đi kèm với các hành vi thu hồi nợ có dấu hiệu xã hội đen bất hợp pháp.
Các chủ nợ luôn nuôi một đội quân gồm những thành phần côn đồ sẵn sàng sử dụng các biện pháp bạo lực, đe dọa cưỡng ép, xâm phạm sức khỏe tính mạng và tài sản người vay cũng như thân nhân gia đình họ.
Cơ quan chức năng chỉ cần nắm bắt theo dõi và xử lý các hành gây rối trật tự công cộng, xử lý về các tội xâm phạm chỗ ở của người khác, tội cố ý gây thương tích hay đe dọa giết người hoặc nhiều tội danh khác có thể áp dụng tương ứng với hành vi đòi nợ kiểu xã hội đen.
Có thể hình dung nếu đối tượng cho vay nặng lãi đã lọt vào tầm ngắm theo dõi của cơ quan chức năng sẽ rất dễ bị tóm hành vi vi phạm pháp luật, khi đó sẽ không thể hoạt động được nữa.
Thực tế như vậy cho nên tình trạng tín dụng đen lâu nay tồn tại là do bởi các hoạt động cho vay lãi nặng đã lọt khỏi con mắt của cơ quan quản lý.
Trong bối cảnh covid 19 hiện nay nền kinh tế đang chịu nhiều ảnh hưởng, các cơ hội kinh tế cho người lao động cũng bị sụt giảm đi.
Trong khi đó tầng lớp thanh niên trẻ với nhiều mong muốn đủ đầy vật chất, chứng kiến lối sống thực dụng dư dả của những ngôi sao mạng xã hội, sẽ bị thôi thúc đòi hỏi dễ sa vào cạm bẫy của tín dụng đen để thỏa mãn nhu cầu vật chất trước mắt.
Từ đó gây ra nhiều hệ lụy cho đời sống xã hội.
* Bài thể hiện quan điểm riêng của LS Ngô Ngọc Trai từ Hà Nội.
Nạn buôn người từ Việt Nam sang Saudi Arabia có sự nhúng tay của giới chức
Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR) hôm 4 Tháng Mười Một, đã kêu gọi Saudi Arabia và Việt Nam trấn áp nạn buôn người sau khi ghi nhận tình trạng lạm dụng phụ nữ và trẻ em gái được tuyển dụng ở Việt Nam để làm giúp việc gia đình tại vương quốc này.
Họ nói: “Chúng tôi đang thấy những kẻ buôn người nhắm vào phụ nữ và trẻ em gái Việt Nam sống trong cảnh nghèo đói, nhiều người trong số họ đã dễ bị tổn thương và bị gạt ra ngoài lề xã hội.
“Điều quan trọng là những kẻ buôn người hoạt động mà không bị trừng phạt”.
Các chuyên gia cho biết, sau khi ký hợp đồng với các công ty tuyển dụng lao động tại Việt Nam, một số trẻ em gái và phụ nữ đã phát hiện mình bị chủ lao động lạm dụng tình dục, đánh đập, tra tấn và đối xử tàn bạo khi đến Saudi Arabia. Thông thường, phụ nữ bị bỏ đói và không được điều trị y tế, không được trả lương, hoặc trả lương thấp hơn quy định trong hợp đồng của họ.
Các chuyên gia cho biết họ đã nhận được “những cáo buộc thực sự đáng báo động” rằng một số công ty ở Việt Nam đã tuyển dụng các cô gái làm giúp việc gia đình và giả mạo tuổi của họ trên giấy tờ tùy thân để che giấu sự thật họ là trẻ em.
Họ dẫn ra trường hợp một cô gái Việt Nam 15 tuổi bị thương tích do chủ đánh đập, người chủ cũng từ chối cho cô ăn uống và chữa bệnh cho cô. Cô ấy đã thu xếp để trở về nhà nhưng đã chết trước khi cô có thể lên chuyến bay trở về Việt Nam. Do giấy tờ của cô đã bị đơn vị tuyển dụng lao động làm giả nên gia đình vẫn chưa đưa được thi thể cô về nhà.
Trong khoảng thời gian từ ngày 3 Tháng Chín đến ngày 28 Tháng Mười năm 2021, gần 205 phụ nữ, nhiều phụ nữ được cho là nạn nhân của nạn buôn người, đã được hồi hương về Việt Nam. Các chuyên gia kêu gọi Việt Nam tăng cường các dịch vụ phúc lợi và hỗ trợ cung cấp cho những phụ nữ trở về, bao gồm hỗ trợ pháp lý, chăm sóc y tế và tâm lý xã hội.
Họ kêu gọi cả hai chính phủ tiến hành một cuộc điều tra khách quan và độc lập về các vụ vi phạm nhân quyền đối với phụ nữ và trẻ em gái nhập cư, cũng như cáo buộc các cơ quan công quyền tham gia vào nạn buôn người và truy tố thủ phạm.
Theo quy trình, Việt Nam và Saudi Arabia có 60 ngày để đưa ra tuyên bố hoàn chỉnh tính từ ngày 4 Tháng Mười Một, khi OHCHR đưa ra thông cáo chính thức. Cho đến nay, chính phủ hai nước chưa công bố thông tin chính thức nào, cho dù đã nhận được thông cáo chính thức từ OHCHR.
Nạn nhân tử vong vì bị chủ đánh đập, bỏ đói
Trong thông cáo ngày 4 Tháng Mười Một, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR) đề cập vụ một thiếu nữ Việt Nam 15 tuổi tử vong tại Saudi Arabia.
Sau khi bị chủ đánh đập, cô gái này không được ăn và chữa trị. Cô chết trước khi được đưa trở về Việt Nam. Vì hồ sơ của cô bị một đơn vị tuyển dụng lao động làm giả mạo nên gia đình không thể đưa thi hài cô về nước.
Đại sứ quán Việt Nam tại Saudi Arabia đã xác nhận trường hợp này. Cô gái có tên H Xuân Siu, 25 tuổi, được công ty Cổ phần Hợp tác Lao động Quốc tế Vinaco đưa sang Saudi Arabia làm giúp việc gia đình từ cuối năm 2018. Theo kết quả giám định pháp y và giấy báo tử của Bộ Nội vụ sở tại cung cấp, Siu tử vong là do thiếu oxy trong máu, viêm phổi ngạt thở, máu đông trong phổi.
Tuy nhiên theo VOA thì tuổi thật của H Xuân Siu mới chỉ mới hơn 17. Dựa theo các tài liệu liên quan đến nhân thân của H Xuân Siu, VOA phát hiện năm sinh của nạn nhân đã bị thay đổi trên hộ chiếu để làm cho H Xuân Siu lớn hơn tuổi thật, dẫn tới những sai lệch trên các văn bản của nhà chức trách ở Saudi Arabia và Việt Nam.
Theo VOA thì gia đình H Xuân Siu cho biết nạn nhân được nhân viên của công ty Vinaco chiêu dụ vào Tháng Tám năm 2018 khi em gần 15 tuổi. Đại diện của Vinaco có trụ sở ở Thanh Hóa, doanh nghiệp chịu trách nhiệm đưa H Xuân Siu đi lao động thì nói không hề biết cô là trẻ vị thành niên.
Còn theo báo Việt Nam Hội nhập, mẹ của H Xuân Siu cho biết nạn nhân sinh ngày 30/10/2003. Thời điểm đi xuất khẩu lao động nạn nhân chưa được 15 tuổi, nhưng không hiểu vì lý do gì thông tin ngày tháng năm sinh của nạn nhân lại bị sửa thành 30/10/1996
Đại sứ quán Việt Nam tại Saudi Arabia cho biết đang nỗ lực hồi hương thi hài lao động người Việt H Xuân Siu, gọi đây là “trường hợp đặc biệt”, theo Zing News.
Không loại trừ khả năng có sự nhúng tay của giới chức chính phủ
Theo Giáo sư Mullaly Siobhán, nguyên nhân cốt lõi của việc buôn người đó chính là sự nghèo khó, tình trạng phân biệt đối xử đối với phụ nữ và trẻ em gái, điều kiện làm việc nghèo nàn, không thể tiếp cận cơ chế pháp lý, nạn bạo hành mà họ phải gánh chịu trong khi kẻ bạo hành thì không bị trừng trị.
Một số công ty xuất khẩu lao động trái phép vẫn nhắm đến những phụ nữ thuộc cộng đồng dân tộc thiểu số ở khu vực Tây Nguyên, làm giả giấy tờ tùy thân để đưa họ sang Saudi Arabia làm việc.
Một “mắt xích” không thể không nhắc đến, đó là trách nhiều của giới chức Việt nam trong việc duyệt hồ sơ lao động. Hầu như tất cả hồ sơ làm giả tuổi đều vượt qua dễ dàng những quy định khắt khe, khiến nhiều chuyên gia không thể không nghĩ tới vấn nạn ăn hối lộ của giới chức chính quyền trong việc thẩm định và xét duyệt các hồ sơ xuất khẩu lao động này.
“Việt Nam cần phải đặc biệt giám sát các công ty tuyển lao động khi họ làm giả giấy tờ cho trẻ em gái để xuất khẩu lao động, đặc biệt là về vấn đề hợp đồng lao động giả mạo. Sau đó thì quá trình giám sát theo dõi những lao động sau khi họ đã đến quốc gia điểm đến, trong trường hợp này là Saudi Arabia. Liệu là công việc của họ có theo như đúng hợp đồng hay không, người chủ đó là ai…”
Nói chung, OHCHR chỉ giải quyết phần ngọn, còn phần gốc, những giới chức tha hóa “ăn trên những xác người” tại Việt Nam vẫn nhởn nhơ thu tiền từ các công ty môi giới. (Theo OHCHR và BBC)