100 bài thơ hay nhất của thế kỷ được chọn tại VN(tiếp theo)

31. TRỞ VỀ QUÊ NỘI

                               Ca Hiến Lê

Ôi quê hương xanh biếc bóng dừa
Có ngờ đâu hôm nay ta trở lại
Quê hương ta tất cả vẫn còn đây
Dù người thân đã ngã xuống đất này
Ta lại gặp những mặt người ta yêu biết mấy
Ta nhìn ta, ta ngắm, ta say
Ta run run nắm những bàn tay
Thương nhó dồn trong tay ta nóng bỏng.

Đây rồi đoạn đường xưa
Nơi ta vẫn thường đi trong mộng
Kẽo kẹt nhà ai tiếng võng trưa
Ầu ơ... thương nhớ lắm
Ơi nhũng bông trang trắng, những bông trang hồng.
Như tấm lòng em trong trắng thủy chung
Như trái tim em đẹp màu đỏ thắm
Con sông nhỏ tuổi thơ ta đã tắm
Vẫn còn đây nước chẳng đổi dòng
Hoa lục bình tím cả bờ sông.

Mẹ lưng còng tóc bạc
Ngậm ngùi kể chuyện ta nghe
Tám em bé chết vì bom xăng đặc
Trên đường đi học trở về.
Giặc giết mười người trong một ấp
Bà con khiêng xác chất đầy ghe

Chở lên Bến Tre đấu tranh với giặc
Làng ta mấy lần bom giội nát
Dừa ngã ngổn ngang, xơ xác bờ tre,
Mẹ dựng tạm mái lêu che mưa che gió.
Ta có ngờ đâu mái lều của mẹ
Dưới lớp đất kia ngọn lửa vẫn còn
Mẹ ta tần tảo sớm hôm
Nuôi các anh ta dười hầm bí mật
Cả đời mẹ hy sinh gan góc
Hai mươi năm giữ đất, giữ làng
Ôi mẹ là bà mẹ miền Nam.
Ta có ngờ đâu em ta đấy
Dưới mái lều kia em đã lớn lên
Em đệp lắm như mùa xuân bừng dậy
Súng trên vai cũng đẹp như em
Em ơi! Sao tóc em thơm vậy
Hay em vừa đi qua vườn sầu riêng
Ta yêu giọng em cười trong trẻo
Ngọt ngào như nước dừa xiêm

Yêu dáng em đi qua cầu tre lắt lẻo
Dịu dàng như những nàng tiên
Em là du kích, em là giao liên
Em là chính quê hương ta đó
Mười một năm rồi ta nhớ, ta thương

Đêm đầu tiên ta ngủ giữa quê hương
Sao thấy lòng ấm lạ
Dù ngoài trời tầm tã mưa tuôn
Tiếng đại bác gầm rung vách lá
Ôi quê hương ta đẹp quá!
Dù trên đường còn những hố bom
Dù áo em vẫn còn mảnh vá
Chỉ có trái tim chung thủy, sắt son
Và khẩu súng trong tay cháy bỏng căm hờn.

(9-1965)

32.ĐÊM MƯA

TÔ HOÀN

Con về thăm mẹ, đêm mưa

Mới hay nhà dột, gió lùa bốn bên

Mưa rơi sợi thẳng, sợi xiên

Cứ nhằm vào mẹ những đêm trắng trời

Con đi đánh giặc suốt đời

Vẫn không che được một nơi mẹ nằm.

33. NHỮNG ĐỨA TRẺ CHƠI TRƯỚC CỬA ĐỀN

THI HOÀNG

Ông từ giữ đền ơi xin ông đấy

Chấp với bọn trẻ ranh rửng mỡ làm gì

Thế là ông cười rồi ông nhỉ

Cho chúng nó chơi đừng đuổi chúng đi.

Này thằng Tâm con nhà bố Tầm

Trước cửa đền xin đừng giồng cây chuối

Lại còn hét như giặc cái

Con bé cái Nhân con bà Nhẫn kia.

Những mắt cười vê tít lại cứ như sợi chỉ

Gạch sân đền ấm lên ửng má

Tiếng trẻ con non màu lá mạ

Vệt mồ hôi tươi mưởi quệt ngang mày.

Thật tuyệt vời thằng cháu ông Đương

Ngón tay cái rất to cho được vào lỗ mũi

Ra đây nhảy dây, ra đây trốn đuổi

Chúng như là hạt mẩy dưới hoàng hôn.

Hoa mẫu đơn cũng tưng bừng í ới

Khói hương bài thơm tỉ tê lân la

Cây vun tán lên vun xôi đóng oản

Gió liu riu cho thấm tháp chan hòa.

Chợt ngẫm thấy trẻ em là giỏi nhất

Làm được buôie chiều rất giống ban mai

Thánh cũng hân hoan ...đố ai biết được

Ngài ở trong kia hay ở ngoài này.

34.CỬU LONG GIANG TA ƠI

Nguyên Hồng

Ngày xưa ta đi học

Mười tuổi thơ nghe gió thổi mùa thu

Mắt ngẩng lên trông bản đồ rực rỡ

Như đồng hoa bỗng gặp một đêm mơ

Bản đồ mới tường vôi cũng mới

Thầy giáo lớn sao, thước bảng cũng lớn sao

Gậy thần tiên và cánh tay đạo sĩ

Ðưa ta đi sông núi tuyệt vời

Tim đập mạnh hồn ngây không sao hiểu

Mê Kông sông dài hơn hai ngàn cây số mông mênh

Nguồn tự Trung Hoa có Vạn lý trường thành

Có Hy Mã lạp sơn, Ðộng Ðình hồ, Tây du, Thủy Hử

Mê Kông chảy

Cây lao đá đổ

Ngẫm nghĩ voi đi

Thác Khôn cười trắng xóa

Lan hoang dứa mật thông nhựa lên hương

Những trưa hè ngun ngút nắng Trường Sơn

Rừng Lào- Miên rộng quá

Dân Lào - Miên mến yêu

Xôi nếp nước trong sẵn sàng chia bạn đói

Ta đi... bản đồ không còn nhìn nữa

Sáng trời thu lại còn bướm với trời xanh

Trúc đào tươi chim khuyên riả cánh sương đọng long lanh

Ta cởi áo lội dòng sông ta hát

Mê Kông chảy Mê Kông cũng hát

Rừng núi lùi xa

Ðất phẳng thở chan hòa

Sóng tỏa chân trời buồm trắng

Nam bộ

Nam bộ

Chín nhánh Mê Kông phù sa nổi váng...

Ruộng bãi Mê Kông trồng không hết lúa

Bến nước Mê kông tôm cá ngập thuyền

Sầu riêng thơm dậy đất Thủ Biên

Suối mát dội trong lòng dừa trĩu quả

Mê Kông quặn đẻ...

Chín nhánh sông vàng

Nông dân Nam bộ gối đất nằm sương

Mồ hôi vã bãi lau thành đồng lúa

Thành những tên đọc lên nước mắt đều muốn ứa

Những Hà tiên, Gia định, Long Châu

Những Gò công, Gò vấp, Ðồng tháp, Cà mau

Những mặt đất

Cha ông ta nhắm mắt

Truyền cháu con không bao giờ chia cắt

Ta đã lớn

Thầy giáo già đã khuất

Thước bản to nay thành cán cờ sao

Những tên làm man mác tuổi thơ xưa

Ðã thấm máu của bao hồn bất tử

Những Minh Khai, Hà Huy Tập, Lê Hồng Phong, Trần Phú

Những bông hoa dân tộc anh hùng

Mười sáu tuổi xanh

Em Ðuốc Sống đốt mình phá tan kho giặc

Võ thị Sáu vùng răng cắn chặt

Giữ trung trinh cho đến phút cuối cùng

Ðạn giặc xuyên lỗ chỗ ngực măng non

Ðỏ thắm nụ cười

Chào Bác Hồ và Việt nam bất diệt.

Ðêm nay

Cửu Long Giang vẫn âm vang sóng cát

Sao khuya lấp lánh

Lửa chài thức sáng nhịp hát hò ơ

Ðồng Tháp xa đưa những tiếng mẹ ru

Hồ Chí Minh thành ca dao bát ngát...

36. NỖI NIỀM THỊ NỞ

Quang Huy

Người ta cứ bảo dở hơi

Chấp chi miệng thế lắm lời thị phi

Dở hơi nào dở hơi gì

Váy em sắn lệch nhiều khi cũng tình

Làng này khối kẻ sợ anh

Rượu be với chiếc mảnh sành cầm tay

Sợ anh chửi đổng suốt ngày

Chỉ mình em biết anh say rất hiền

Anh không nhà cửa bạc tiền

Không ưa luồn cúi không yên phận nghèo

Cái tên mơ mộng Chí Phèo

Làm em đứt ruột mấy chiều bờ ao

Quần anh ống thấp ống cao

Làm em hồn vía nao nao đêm ngày

Khen cho con Tạo khéo tay

Nồi này thì úp vung này chứ sao

Đêm nay trời ở rất cao

Sương thì đãm quá trăng sao lại nhoà

Người ta mặc kệ người ta

Chỉ em rất thật đàn bà với anh

Thôi rồi đắt lắm tiết trinh

Hồn em nhập bát cháo hành nghìn năm.

38.NGƯỜI VỀ

Hoàng Hưng

Người về từ cõi ấy

Vợ khóc một đêm con lạ một ngày

Người về từ cõi ấy

Bước vào cửa người quen tái mặt

Người về từ cõi ấy

Giữa phố đông nhồn nhột sau gáy

Một năm sau còn nghẹn giữa cuộc vui

Hai năm còn mộng toát mồ hôi

Ba năm còn nhớ một con thạch thùng

Mười năm còn quen ngồi một mình trong tối

Một hôm có kẻ nhìn trân trối

Một đêm có tiếng bâng quơ hỏi

Giật mình

một cái vỗ vai.

39.ĐỒNG CHÍ

Chính Hữu

Quê hương anh nước mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

Anh với tôi vốn người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.

Súng bên súng, đầu sát bên đầu

Đên rét chung chăn, thành đôi tri kỷ

Đồng chí!

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa, nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,

Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặt tới

Đầu súng trăng treo.

40.KHI CON TU HÚ

Tố Hữu

Khi con tu hú gọi bầy,

Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần,

Vườn ươm dậy tiếng ve ngân,

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào,

Trời xanh càng rộng càng cao,

Đôi con tu hú lộn nhào từng không...

Ta nghe hè dậy bên lòng,

Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi.

Ngột làm sao, chết uất thôi,

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.

41.LÊN CẤM SƠN

Thôi Hữu

Tôi lên vùng Cấm Sơn

Đi tìm thăm bộ đội

Đây bốn bề núi, núi

Heo hút vắng tăm người

Đèo cao rồi lũng hẹp

Dăm túp lều chơi vơi

Bộ đội đóng ở đó

Cách xa hẳn cuộc đời

Ngày ngày ngóng đợi tin xuôi ngược

Chỉ thấy mây xanh bát ngát trời

Họ đã từng dự trận

Từ Tiên Yên, Đầm Hà

Về An Châu, Biển Động

Thấm thoắt hai năm qua

Cuộc đời gió bụi pha xương máu

Đói rét bao lần xé thịt da

Khuôn mặt đã lên màu tật bệnh

Đâu còn tươi nữa những ngày hoa!

Lòng tôi xao xuyến tình thương xót

Muốn viết bài thơ thấm lệ nhoà

Tặng những anh tôi từng rỏ máu

Đem thân xơ xác giữ sơn hà

Quây quần bên nến trám

Chúng tôi ngồi hàn huyên

Bao giờ vinh nhục

Bao nhiêu phút ưu phiền

Của đời người chiến sĩ

Đêm thâu kể triền miên:

"Có khi gạo hết tiền vơi

Ổi xanh hái xuống đành xơi no lòng

Có đêm gió bấc lạnh lùng

Áo quần rách nát lá dùng che thân

Khó khăn đau ốm muôn phần

Lấy đâu đủ thuốc mặc dần bệnh nguôi

Có phen chạy giặc tơi bời

Rừng sâu đói rét, không người hỏi han".

Đến nay họ về đây

Giữ vững miền núi Cấm

Thổ phỉ quét xong rồi

Đồn Tây xa chục dặm

Kiến thiết lại bản xóm

Bị giặc đốt tan tành

Trên nền tro đen kịt

Vàng hoe màu mái gianh

Họ đi tìm dân chúng

Lẩn trốn trong rừng xanh

Về làm ăn cày cấy

Tiếp tục đời yên lành

Tiếng hát lừng vang trong gió núi

Ngày vàng ngân giọng trẻ ê a

Ở đây bản vắng rừng u tối

Bộ đội mang gieo ánh chói loà

Ở đây đường ngập bùn phân cũ

Xẻng cuốc khua vang điệu dựng nhà

Ở đây những mặt buồn như đất

Bộ đội cười lên tươi như hoa.

Họ vẫn gầy, vẫn ốm

Mắt vẫn lõm, da vàng

Áo chăn chưa đủ ấm

Ăn uống vẫn tồi tàn

Nhưng vẫn vui vẫn nhộn

Pháo cười luôn nổ ran

Lòng tôi bừng thức tình trai mạnh

Muốn viết bài thơ nhộn tiếng cười

Tặng những anh tôi trong lửa đạn

Qua nghìn gian khổ vẫn vui tươi.

42.LỜI NÓI DỐI NHÂN ÁI

Trang Thế Hy

Gió nói với chiếc lá úa:

"Trong vòng tuần hoàn bất tận của chiếc lá,

Màu vàng của mi trong khoảnh khắc này

Là sắc đẹp vĩnh hằng của nhan sắc mùa Thu tàn phai nhanh;

Đừng buồn cái đẹp nào cũng phù du vì chỉ có cái phù du mới đẹp"

Lá biết gió nói dối nhưng lá vẫn vui vẻ bay vèo theo gió.

"CHÀNG thấy NÀNG đẹp rồi chàng mới yêu

Anh thì ngược lại, anh yêu trước rồi sau đó mới biết rằng em đẹp"

Lời nói dối ngược ngạo luật phản xạ của anh chồng làm ửng hồng đôi má cô vợ trẻ.

Cô gái nói với ông già:

"Bố đẹp lão quá! Hồi còn trai chắc bố có số đào hoa"

Ông già - héo queo như cây kiểng còi - uống lời nói dối cực kỳ khó tin của cô gái như uống

giọt nước thần có dược chất hồi xuân

Tiếc thay! những lời nói dối ta phải nghe hằng ngày lại là những lời nói dối không nhân ái.

(1989)

Em bước chân ra,

Con đường xa tít,

Non sông mù mịt,

Bên vai kĩu kịt,

Nặng gánh em trở ra về,

Ngoảnh cổ trông sông rộng giời khuya...

Vì chưng nước cạn, nặng nề em dám kêu ai!

Nghĩ tiếc công cho bà Nữ Oa đội đá vá giời,

Con dã tràng lấp bể biết đời nào xong ?

Bước đêm khuya thân gái ngại ngùng,

Nước non gánh nặng,

Cái đức ông chồng hay hỡi có hay ?

Em trở vai này...!

(1917)

43.GÁNH NƯỚC ĐÊM

Á Nam Trần Tuấn Khải

Em bước chân ra,

Con đường xa tít,

Non sông mù mịt,

Bên vai kĩu kịt,

Nặng gánh em trở ra về,

Ngoảnh cổ trông sông rộng giời khuya...

Vì chưng nước cạn, nặng nề em dám kêu ai!

Nghĩ tiếc công cho bà Nữ Oa đội đá vá giời,

Con dã tràng lấp bể biết đời nào xong ?

Bước đêm khuya thân gái ngại ngùng,

Nước non gánh nặng,

Cái đức ông chồng hay hỡi có hay ?

Em trở vai này...!

(1917)

44.TỲ BÀBích Khuê

Nàng ơi! Tay đêm đang giăng mềm

Trăng đan qua cành muôn tay êm

Mây nhung pha màu thu trên trời

Sương lam phơi màu thu muôn nơi

Vàng sao nằm im trên hoa gầy

Tương tư người xưa thôi qua đây

Ôi! Nàng năm xưa quên lời thề

Hoa vừa đưa hương gây đê mê

Cây đàn yêu đương làm bằng thơ

Cây đàn yêu đương run trong mơ

Hồn về trên môi kêu: em ơi

Thuyền hồn không đi lên chơi vơi

Tôi qua tìm nàng vay du dương

Tôi mang lên lầu lên cung Thương

Tôi không bao giờ thôi yêu nàng

Tình tang tôi nghe như tình lang

Yêu nàng bao nhiêu trong lòng tôi

Yêu nàng bao nhiêu trên đôi môi

Đâu tìm Đào Nguyên cho xa xôi

Đào Nguyên trong lòng nàng đây thôi

Thu ôm muôn hồn chơi phiêu diêu

Sao tôi không màng kêu: em yêu

Trăng nay không nàng như trăng thiu

Đêm nay không nàng như đêm hiu

Buồn lưu cây đào tìm hơi xuân

Buồn sang cây tùng thăm đông quân

Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng

Vàng rơi! vàng rơi: Thu mênh mông.

46.THU ĐIẾU

Nguyễn Khuyến

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Tựa gối, buông cần lâu chẳng được,

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

47.BẾN MY LĂNG

Yến Lan

Bến My Lăng nằm không, thuyền đợi khách,

Rượu hết rồi, ông lái chẳng buông câu.

Trăng thì đầy rơi vàng trên mặt sách,

Ông lái buồn để gió lén mơn râu.

Ông không muốn run người ra tiếng địch,

Chở mãi hồn lên tắm bến trăng cao.

Vì đìu hiu, đìu hiu, trời tĩnh mịch,

Trời võ vàng, trời thiếu những vì sao.

Trôi quanh thuyền, những lá vàng quá lạnh

Tơ vương trời, nhưng chỉ rải trăng trăng,

Chiều ngui ngút dài trôi về nẻo quạnh,

Để đêm buồn vây phủ bến Má Lăng

Nhưng đêm kia đến một chàng kỵ mã,

Nhúng đầy trăng màu áo ngọc lưu ly,

Chàng gọi đò, gọi đò như hối hả

Sợ trăng vàng rơi khuất lối chưa đi.

Ông lão vẫn say trăng, đầu gối sách,

Để thuyền hồn bơi khỏi bến My Lăng.

Tiếng gọi đò, gọi đò như oán trách,

Gọi đò thôi run rẩy cả ngành trăng.

Bến My Lăng còn lạnh, bến My Lăng

Ông lái buồn đợi khách suốt bao trăng.

48.THÁPCHÀM

Văn Lê

Ngút ngàn ở giữa rừng xanh

Hiện lên ngọn tháp một mình cô đơn

Người xưa đã chọn mặt tường

Để lưu giữ lấy tâm hồn thiêng liêng

Nắng chiều ngọn tháp đổ nghiêng

Thời gian ăn rỗng cả viên gạch hồng

Vậy mà trong thớ đất nung

Vẫn còn in đậm chân dung con người

Còn đây vũ nữ lả lơi

Trăm năm vẫn múa không người lại xem

Thần tình yêu nép bên thềm

Mũi tên số phận chưa tìm đích bay

Còn đây một mẩu cánh tay

Một bàn chân gãy, một cây gươm cùn

Một con ngựa mất yên cương

Một cây cung cháy, lửa cồn xung quanh

Những gì thuộc của chiến tranh

Chẳng còn giữ được nguyên lành, lạ không!

Bao năm gió táp mưa rừng

Vẫn không xóa được chân dung con người

Để chiều nay trước mắt tôi

Một người múa với một người đứng xem

Vô tư như một ngọn đèn

Tháp Chàm lặng lẽ sáng lên giữa rừng.

49.ÔNG ĐỒ

Vũ Đình Liên

Mỗi năm hoa đào nở

Lại thấy ông đồ già

Bày mực tàu, giấy đỏ

Bên phố đông người qua

Bao nhiêu người thuê viết

Tấm tắc ngợi khen tài

Hoa tay thảo những nét

Như phượng múa, rồng bay

Nhưng mỗi năm, mỗi vắng

Người thuê viết nay đâu

Giấy đỏ buồn không thắm

Mực đọng trong nghiên sầu

Ông đồ vẫn ngồi đấy

Qua đường không ai hay

Lá vàng rơi trên giấy

Ngoài trời mưa bụi bay

Năm nay đào lại nở

Không thấy ông đồ xưa

Những người muôn năm cũ

Hồn ở đâu bây giờ ?

50. ĐÈO CẢ

Hữu Loan

Đèo Cả!

Đèo Cả!

Núi cao ngất!

Mây trời Ai Lao

Sầu đại dương

Dặm về heo hút

Đá bia mù sương!

Bên quán hồng quân

Người

Ngựa

Mỏi

Nhìn dốc

Ngồi than

Thương

ai

lên đường

Chầy ngày

Lạc giữa núi

Sau chân

Lối vàng xanh tuôn

Dưới cây

Bên suối độc

Cheo leo

Chòi canh

Như biên cương.

Tức

Râu

trùm

vai rộng

Không nhận ra

người làng

Rau khe

Cơm vắt

Áo phai màu chiến trường

Ngày thêm

Vượn hú

Đêm canh

Gặp hùm

Lang thang!

Gian nguy

Lòng không nhạt

Căm thù trăm năm xa

Máu nghiêng sôi dào dạt

Từ nguồn thiêng

Ông cha.

- Cầu xây chiến lũy ngất

Đây hình hài thiên hoa!

- Xâm lăng!

- Xâm lăng!

Súng

Thèm

Gươm

Khát

- Ai ngâm

Lung lay

Đêm quê nhà!

Nhớ về thăm Đèo Cả

Hậu phương từ rất xa

Ăn với nhau

Bữa heo rừng

Công thui

Chấm muối

Ngủ với nhau

Sạp rừng

Nửa tối

Biệt nhau

Rừng hoang

Canh gà

Râu ngược

Chào nhau

Bên vách núi

Giặc từ Vũng Rô bắn tới

Giặc từ trong tràn ra

Nhưng Đèo Cả

Vẫn

Giữ

Vững

Chân đèo Nam

Máu giặc

Mấy lần

Nắng khô

Sau mỗi lần thắng

Những người trấn Đèo Cả

Về bên suối

Đánh cờ

Người hái cam rừng

Ăn nheo mắt

Người vá áo

Thiếu kim

Mài sắt

Người đập mảnh chai

Vểnh cằm

Cạo râu...

Suối mang bóng người

Soi

Những

Về

Đâu ?!

(1946)

51.VIẾNG BẠN

Hoàng Lộc

Hôm qua còn theo anh

Đi ra đường quốc lộ

Hôm nay đã chặthơ cành

Đắp cho người dưới mộ

Đứa nào bắn anh đó

Súng nào nhằm trúng anh

Khôn thiêng xin chỉ mặt

Gọi tên nó ra anh!

Tên nó là đế quốc

Tên nó là thực dân

Nó là thằng thổ phỉ

Hay là đứa Việt gian?

Khóc anh không nước mắt

Mà lòng đau như thắt

Gọi anh chửa thành lời

Mà hàm răng dính chặt

Ở đây không gỗ ván

Vùi anh trong tấm chăn

Của đồng bào Cửa Ngăn

Tặng tôi ngày phân tán

Mai mốt bên cửa rừng

Anh có nghe súng nổ

Là chúng tôi đang cố

Tiêu diệt kẻ thù chung.

52.TIẾNG THU

Lưu Trọng Lư

Em không nghe mùa thu,

Dưới trăng mờ thổn thức ?

Em không nghe rạo rực,

Hình ảnh kẻ chinh phu,

Trong lòng người cô phụ ?

Em không nghe rừng thu,

Lá thu kêu xào xạc,

Con nai vàng ngơ ngác,

Đạp trên lá vàng khô ?

(Tiếng thu - 1939)

53.NHỚ RỪNG

Thế Lữ

(Lời con Hổ ở vườn Bách thú,

Tặng Nguyễn Tường Tam)

Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt,

Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua.

Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ,

Giương mắt bé riễu oai linh rừng thẳm,

Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm,

Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi.

Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi,

Với cặp báo chuồng bên vô tư lự.

Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ,

Thủa tung hoành hống hách những ngày xưa.

Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già,

Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi,

Với khi thét khúc trường ca dữ dội,

Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng,

Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng,

Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc.

Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc,

Là khiến cho mọi vật đều im hơi,

Ta biết ta chúa tể muôn của loài

Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi.

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,

Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?

Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,

Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới ?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,

Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?

-- Than ôi! thời oanh liệt nay còn đâu ?

Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu,

Ghét những cảnh không đời nào thay đổi,

Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối:

Hoa chăm, cỏ sén, lối phẳng cây trồng;

Giải nước đen giả suối, chẳng thông giòng

Len dưới nách những mô gò thấp kém;

Dăm vừng lá hiền lành không bí hiểm,

Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu

Của chốn ngàn năm cao cả, âm u.

Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ!

Là nơi giống hầm thiêng ta ngự trị.

Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa

Nơi ta không còn được thấy bao giờ

Có biết chăng trong những ngày ngao ngán,

Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn

Để hồn ta phảng phất được gần ngươi,

-- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!

(1936)

54.MỘT VỊ TƯỚNG VỀ HƯU

Nguyễn Đức Mậu

Thôi, đã dứt đường binh nghiệp

Tuổi hưu rồi bác ở quê

Chạnh nhớ bạn bè thuở trước

Cùng đi có đứa không về

Người vợ tuổi già như bác

Miếng trầu nhai dập chiều mưa

Hồi son trẻ xa nhau mãi

Giờ thương biết mấy cho vừa

Huân chương xếp vào góc tủ

Nay hàm tướng tá mà chi

Tuổi già công danh xem nhẹ

Cuộc đời như nước trôi đi

Thuở trước bạn cùng súng đạn

Nay khuây hàng xóm bạn già

Bao dốc bao rừng đã vượt

Lối mòn quanh quẩn vào ra

Ngày đi khuất bóng mẹ cha

Ngày về sửa sang mộ cũ

Âm thầm một tấc đất sâu

Hương khói tỏ mờ mầu cỏ

Ngôi nhà nắng mưa vẫn đó

Ðàn con mỗi đứa một nơi

Nếu không có trẻ hàng xóm

Tuổi già hẳn nhiều đơn côi

Những đêm gió thổi buốt trời

Vết thương cũ còn đau nhức

Ôi sư đoàn xưa giờ đâu

Người cũ, ai còn, ai mất?

Về hưu giờ thôi quyền chức

Ai người nhớ bác lại chơi

Ai kẻ xa lòng, tránh mặt

Niềm riêng một mảnh trăng trời...