Các chuyên mục 
Covid-19: Chống dịch kiểu CS Việt Nam - Chỉ thương cho người dân!
- Song Chi
- Gửi cho BBC News Tiếng Việt từ Anh Quốc
Những ngày này VN đang "vỡ trận" với Covid-19, lướt qua trang báo nào cũng chỉ thấy toàn tin về tình hình dịch bệnh, số ca bị lây nhiễm, chỗ này vùng kia bị phong tỏa…Sài Gòn, nơi số ca nhiễm tăng nhanh, vừa có quyết định giãn cách xã hội toàn thành phố 15 ngày, từ 0h ngày 9/7 để phòng chống Covid-19.
Người dân xét nghiệm Covid-19 tại Hà Nội
Từ tự hào quá mức đến rối như canh hẹ
Trước hết phải nói ngay rằng kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát đầu tiên ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc vào tháng 12.2019 cho đến nay, không có một quốc gia nào, dù là những cường quốc có nền kinh tế tiên tiến hàng đầu như Mỹ, Tây Âu, Canada, Nhật, Hàn…mà lại không mắc phải những sai lầm trong cách chống dịch, hoặc do đánh giá thấp dịch lúc đầu hoặc tự mãn, không có chiến lược vaccine về sau.
Giai đoạn đầu khi Việt Nam kiểm soát được dịch thì từ quan chức cho tới báo chí truyền thông đều có tinh thần "tự sướng", quá lố, "nổ" vang trời, đến mức ông cựu Thủ tướng, cũng là đương kim Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc còn tuyên bố rằng trong đại dịch COVID-19, có hàng vạn người từ nước ngoài đăng ký về Việt Nam, rằng "Nếu cột điện biết đi ở Mỹ, thì nó sẽ về Việt Nam". Trong khi các quốc gia khác trong khu vực cũng kiểm soát dịch tốt, như Đài Loan chẳng hạn còn tốt hơn Việt Nam, thì chả ai "ngất ngây" như vậy cả.
Vẽ tranh tường cổ động chống dịch Covid-19 tại Hà Nội, Việt Nam
Bây giờ dịch bùng phát, thì lại rối loạn, làm toàn những chuyện quẫn, như tiếp tục cho bầu cử, thi cử tụ tập đông người, rồi chích ngừa thì hàng ngàn người chen lấn nhau, đi kiểm tra lấy giấy xét nghiệm âm tính-một cái giấy chỉ có giá trị 3-5 ngày là một việc làm vừa hành dân vừa vô nghĩa, và cũng lại chen lấn đông đúc lây nhiễm thêm...
Đọc bài "Khổ vì giấy xét nghiệm Covid-19" trên VNExpress chẳng hạn, để thấy cái việc làm không cần thiết, gây lãng phí nguồn lực này đã làm khổ doanh nghiệp, khổ người dân, mất thì giờ, tốn tiền như thế nào. Ngay cả cái chuyện cách ly tập trung, dồn mọi người vào một chỗ cũng sai, vì cũng tạo điều kiện lây nhiễm, bắt cả trẻ em bà bầu đi cách ly, thay vì để người ta tự cách ly ở nhà.
Xét nghiệm Covid-19 tại Việt Nam
Làm toàn những chuyện phản khoa học như vậy, mặt khác lại gây ra một không khí sợ hãi quá mức trong người dân.
Các nước dân chủ: chống dịch nghiêm túc nhưng vẫn nhẹ nhàng, văn minh
Cần phải thấy rằng, ngay cả trong những ngày này, số ca bị nhiễm, số người chết vì Covid-19 ở Việt Nam, nếu những con số đó là đúng, thì so với Mỹ và châu Âu trong thời điểm dịch bùng phát nặng, vẫn là không ăn thua gì. Còn nhớ Mỹ và Anh từng có những giai đoạn thê thảm, trong lúc số người bị nhiễm và số người chết ở Mỹ cao nhất thế giới thì Anh cao nhất châu Âu. Nhưng sống ở Anh tôi không hề thấy sự hoảng loạn, từ chính phủ cho tới người dân. Không chỉ vì tính cách dân Anh lạnh lùng phớt ăng-lê như người ta thường nói, nhưng các bạn bè tôi ở Pháp, Đức, Bỉ, Canada…tình hình cũng vậy.
Người dân tại Cardiff, xứ Wales tại một quán ăn ngoài trời tháng 10/2020
Không hoảng loạn, không quẫn trí, ngay cả khi Anh và một số nước Tây Âu khác phải lockdown tới 6, 7 tháng-đợt gần đây nhất Anh phong tỏa (lockdown) toàn quốc từ tháng 12.2020 tới 17.5.2021 mới nới lỏng bớt, và đến 19.7 này nếu không có gì thay đổi, thì mới mở cửa lại hoàn toàn.
Phong tỏa (Lockdown) một thời gian dài như vậy, mà nói đóng là đóng thực sự, quán xá nhà hàng mọi thứ đều đóng cửa, ngoại trừ siêu thị, tiêm thuốc tây, một vài cửa hàng thiết yếu, người dân thì chỉ được phép đi siêu thị, đi mua thuốc tây, đi bộ hoặc chạy bộ ngoài trời, hai gia đình không được phép gặp nhau, càng không có chuyện tụ tập gì hết. Mãi đến 17.5 như đã nói ở Anh mới nới lỏng một chút. Người dân tất nhiên là bức bối, kể cả bị trầm cảm vì suốt một thời gian dài không có những giao tiếp xã hội, không thể gặp gỡ người thân, không mua sắm, ăn uống nhà hàng gì được. Nhất là những người ở một mình, càng dễ bị trầm cảm.
Khán giả xem tennis tại giải Wimbledon, London ngày 6/7
Nhưng ngoài ra không có sự căng thẳng, chính phủ không lên gân, không hô hào khẩu hiệu "chống dịch như chống giặc", "mỗi người dân là môt chiến sĩ"…; khi tình hình bi đát không quẫn trí mà lúc đạt được kết quả số người bị nhiễm, số người chết thấp hẳn nhờ tiến hành tiêm chủng vaccine nhanh chóng, cũng không ngất ngây "tự sướng".
Dịch thì đúng là chết người, nhưng không ai coi người bị nhiễm là tội phạm phải xa lánh hay chỉ trích, đời sống kinh tế của các thành phần xã hội bị ảnh hưởng vì đại dịch từ người thất nghiệp, người lao động tự do, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp lớn…đều được chính phủ hỗ trợ đầy đủ.
Chích vaccine ai cũng như ai, từ gia đình Hoàng gia, Thủ tướng cho đến người dân, cứ tính theo độ tuổi từ già đến trẻ, đến lượt là chích, lứa tuổi nào được phép chích loại vaccine nào thì chích, ai cũng như ai không phân biệt. Đi chích vaccine các trung tâm y tế đã bố trí giờ giấc sao cho không có đông người cùng một lúc, mỗi người ngồi cách xa nhau 2 mét chờ đến lượt.
Thủ tướng Anh được tiêm liều thứ 2 của vaccine AstraZeneca hôm 3/6
Còn bình thường nếu muốn thử xem mình có bị nhiễm hay không thì cũng rất nhẹ nhàng, nếu xét nghiệm (test) nhanh (Lateral flow test, Rapid Antigen Test) thì ra tiệm thuốc tây gần nhà lấy bộ test kit về nhà tự thử lấy, còn nếu test đầy đủ (PCR test) thì cũng có thể tự thử tại nhà nhưng sau đó phải gửi mẫu đến phòng lab đợi kết quả, hoặc đặt hẹn online, tìm một trung tâm nào gần nhà nhất mà đặt, đúng ngày giờ tới thử, kết quả sau đó được gửi qua email, hoặc tin nhắn qua điện thoại, mọi thứ cứ thế nhẹ nhàng, tuần tự mà làm.
Người dân tại Anh có thể sử dụng bộ xét nghiệm Covid-19 tại nhà như thế này
Anh: Một phụ nữ sử dụng bộ tự xét nghiệm Covid-19 tại nhà
Mọi hoạt động đông người tuyệt đối tránh. Và không có chuyện "nói một đằng làm một nẻo" ở đây. Một ví dụ, ngay ông Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock khi bị báo chí khui mấy tấm hình ông và người trợ lý của mình ôm hôn nhau tại văn phòng, đã buộc phải từ chức trong tháng 6 vừa qua. Chuyện ngoại tình là một phần, nhưng cái chính là vì ông Bộ trưởng đã vi phạm quy định giãn cách xã hội, trong thời điểm chính phủ Anh đang khuyến cáo mọi người tránh tiếp xúc, giữ khoảng cách 2 mét.
Ông Matt Hancok đã từ chức Bộ trưởng Y tế Anh hôm 26/6
Không thể cứ duy ý chí và bỏ quên bao số phận con người
Trong khi đó nhìn sang Việt Nam mà lo mà thương cho đồng bào. Nhà nước vẫn cứ luẩn quẩn cách ly, phong tỏa chỗ này, ngăn sông cấm chợ chỗ kia, mà biện pháp này thì bây giờ không còn hiệu quả nữa khi dịch đã lan rộng.
Nhưng chưa chết vì dịch thì nhiểu người đã có khả năng chết vì đói! Suốt mùa dịch người dân chả nhận được bất cứ sự hỗ trợ nào từ nhà nước thì chớ, lại còn bị bóp họng bắt phải đóng góp tiền mua vaccine, để rồi chưa mua được thì nhà cầm quyền cho đó là "tiền nhàn rỗi" bỏ vào ngân hàng lấy lãi, rồi nào cách ly cũng phải đóng tiền, làm cái giấy xét nghiệm âm tính chỉ có giá trị 3-5 ngày cũng phải trả tiền…
Bài viết về cuộc tranh cãi trên các báo được nhiều người quan tâm
Nói tóm lại, nhà cầm quyền hoàn toàn bất lực, thay vì chống dịch bằng tư duy khoa học thì chống dịch bằng tư duy thời chiến, bằng tinh thần, khẩu hiệu, suốt ngày "thần tốc" với "quyết thắng", đưa sinh viên vào hỗ trợ Sài Gòn chống dịch thì hô hào "giải phóng miền Nam"…
Câu chuyện đưa sinh viên tỉnh Hải Dương vào Sài Gòn còn nói lên cái thói quen làm việc thích phô trương hơn là thực chất, bởi nhiều người đã phải đặt ra câu hỏi, Sài Gòn đã sử dụng hết nguồn lực tại chỗ chưa, có thật cần thiết phải đưa người vào vừa tốn kém hơn nhiều như vậy chưa, và đưa nhiều người từ nơi này sang nơi khác giữa lúc dịch đang lan tràn có phải là khôn ngoan?
Điều đáng nói nhất là nhà nước Việt Nam hoàn toàn không quan tâm gì đến người dân sinh sống khổ sở trong thời đại dịch ra sao, chỉ nghĩ làm sao moi tiền dân bằng mọi cách, trong khi tay kia vẫn ngửa ra xin viện trợ, xin vaccine của thế giới!
Và người Việt mình thì vẫn quen nhẫn nhịn chịu đựng, trong những ngày đại dịch này mặt mũi ai nấy đều phờ phạc, nỗi lo dịch một phần thì nỗi lo chết đói, chết vì vỡ nợ… mười phần. Nhưng vừa tự lo cho mình, vừa giúp đỡ, đùm bọc người khác theo tinh thần "lá nát đùm lá rách" như hồi nào tới giờ vẫn thế, mà lại còn bị nhà nước hành chuyện này chuyện khác!
Bài thể hiện quan điểm riêng của Nhà báo tự do Song Chi (cựu đạo diễn truyền hình, từ Leeds, Anh Quốc).
Việt Nam: Lãnh đạo VN là bù nhìn TQ chỉ ai người ấy được
Ba lý do khiến ông Phạm Minh Chính làm Thủ tướng là 'bất ngờ'?
- Quốc Phương
- BBC News Tiếng Việt
Tân Thủ tướng chính phủ VN, ông Phạm Minh Chính (phải) tặng hoa cho người tiền nhiệm Nguyễn Xuân Phúc, trước Quốc hội Việt Nam hôm 05/4/2021 tại Hà Nội
Giới quan sát thời sự, chính trị Việt Nam tiếp tục quan tâm về người vừa trở thành Thủ tướng mới của Việt Nam và những thách đố đang chờ đợi tân nội các.
Hôm thứ Ba, 06/4/2021, từ Singapore, nhà nghiên cứu chính trị Lê Hồng Hiệp nói với BBC việc ông Phạm Minh Chính trở thành Thủ tướng VN đã gây ra sự ngạc nhiên trong giới quan sát và có ba lý do:
"Như nhiều người đã bày tỏ ý kiến, đa phần đều tỏ ra ngạc nhiên trước việc lựa chọn ông Phạm Minh Chính làm tân Thủ tướng của Việt Nam trong nhiệm kỳ này.
"Lý do chủ yếu là ông Chính trước khi trở thành Thủ tướng là Trưởng ban Tổ chức Trung ương đảng, một vị trí thường không được cất nhắc lên vị trí Thủ tướng.
"Thông thường, vị trí Thủ tướng ở Việt Nam được lựa chọn trong số các Phó Thủ tướng của nhiệm kỳ trước, đặc biệt là từ người phụ trách lĩnh vực kinh tế.
"Chính vì vậy việc lựa chọn ông Phạm Minh Chính gây bất ngờ và thứ hai nữa là ông Chính chưa từng có kinh nghiệm quản lý kinh tế ở cấp quốc gia.
"Trước đó, ông chỉ mới có kinh nghiệm quản lý ở cấp địa phương là ở tỉnh Quảng Ninh, mặc dù nhiệm kỳ của ông ở tỉnh này được coi là thành công, tạo đà cho Quảng Ninh phát triển nhanh.
"Tuy nhiên kinh nghiệm quản lý cấp địa phương thì khác rất là xa so với kinh nghiệm quản lý cấp quốc gia.
"Thứ ba, cũng có nhiều người cho rằng ông Phạm Minh Chính trước đây có gốc là an ninh, nên có thể không phù hợp với vị trí Thủ tướng chính phủ.
"Vì những lý do đó, cho nên nhiều người không có kỳ vọng vào việc ông Chính sẽ trở thành Thủ tướng, chính vì vậy quyết định này gây ra bất ngờ."
'Được chọn là có nguyên do'
Nhiều người vẫn cho rằng việc ông Phạm Minh Chính (giữa) từ Trưởng ban Tổ chức Trung ương đảng trở thành Thủ tướng VN là một bất ngờ, theo nhà quan sát
Theo Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp việc ông Phạm Minh Chính được chọn để trở thành tân lãnh đạo nội các Chính phủ Việt Nam tuy vậy đã có những nguyên do, ông nói:
"Song có thể dàn xếp lần này xuất phát từ những thỏa thuận cấp cao trong nội bộ ban lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam, khi mà không có lựa chọn nào khả dĩ hơn.
"Và mặc dù có thể gây bất ngờ, nhưng chúng ta cũng phải chờ xem liệu đây có phải là một lựa chọn đúng đắn hay không.
"Ví dụ như các thành tích của ông Chính ở tỉnh Quảng Ninh có thể là một động lực để giúp ông Chính thể hiện tốt ở vai trò Thủ tướng quản lý nền kinh tế quốc gia.
"Bản thân ông Chính cũng được coi là một người có tư duy cải cách, trong thời gian làm lãnh đạo ở tỉnh Quảng Ninh ông đã từng giám sát việc đổi mới nền kinh tế của địa phương, rồi tiến hành một số cải cách trong bộ máy quản lý nhà nước, sáp nhập các chức danh của đảng và chính quyền ở cấp địa phương, chẳng hạn.
"Và ông cũng là người được biết đến đã biết sử dụng các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để thực hiện các quy hoạch một cách bài bản cho địa phương ở tỉnh này."
"Như vậy, nếu ở cấp quốc gia mà ông Chính vẫn tiếp tục duy trì được cách tiếp cận chuyên nghiệp như vậy trong tiến hành các chiến lược kinh tế, tôi hy vọng rằng ông có thể mang lại được những hiệu quả tốt đẹp, tích cực cho phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam trong vòng ít nhất là vài năm tới."
Thử thách đối nội, đối ngoại?
Tỉnh Quảng Ninh đã có những thành tích phát triển tốt dưới thời ông Phạm Minh Chính làm lãnh đạo tỉnh ủy, theo nhà quan sát
Theo ông Lê Hồng Hiệp, trong nhiệm kỳ mới này, Thủ tướng Phạm Minh Chính và tân nội các của ông sẽ phải xử lý một số thử thách, thách thức then chốt:
"Trước hết về đối nội, tôi nghĩ rằng điều quan trọng nhất là làm sao duy trì được đà phát triển kinh tế, và cao hơn nữa tạo ra được đột phá để giúp kinh tế Việt Nam có thể phát triển nhanh trong thời gian tới, ví dụ như mục tiêu tới năm 2025 đạt được mức GDP bình quân đầu người là 5.000 USD, và nhìn xa hơn, tới năm 2030 trở thành nước có thu nhập trung bình cao.
"Để làm được điều này, Việt Nam cần phải có được những đột phá về mặt thể chế, về mặt phát triển kinh tế theo hướng bền vững và sáng tạo hơn và làm sao đưa Việt Nam vượt qua được bẫy thu nhập trung bình.
"Để hướng tới những mục tiêu trên, đặc biệt mục tiêu xa hơn là năm 2045 trở thành nước có thu nhập cao, Việt Nam sẽ phải phát triển nhanh và bền vững trong vòng 5 tới 10 năm tới, chính vì vậy, giai đoạn cầm quyền sắp tới của ông Phạm Minh Chính sẽ rất quan trọng cho tương lai và trở thành đà phát triển quan trọng của Việt Nam.
"Còn về đối ngoại, đương nhiên thử thách lớn nhất vẫn là duy trì hòa bình, ổn định và tạo môi trường phát triển thuận lợi cho Việt Nam trong thời gian tới.
"Và trong bối cảnh ấy, việc làm sao quản lý được các thách thức ở trên Biển Đông, bảo vệ chủ quyền của Việt Nam ở trên Biển Đông cũng như giữ vững hòa bình để phát triển kinh tế sẽ là một thử thách lớn của ông Chính.
"Ngoài ra, làm sao có thể quản lý được quan hệ, bang giao của Việt Nam cũng hết sức quan trọng, bởi vì cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc càng ngày càng gia tăng và trở thành một thách thức cơ bản phải đối mặt của ông Chính và tân nội các về mặt đối ngoại trong thời gian tới."
Biển Đông và Covid-19?
Khôi phục đà tăng trưởng kinh tế sau dịch Covid-19 là một thử thách không nhỏ với tân Chính phủ Phạm Minh Chính, theo nhà quan sát
Về vấn đề biển đảo và phục hồi nền kinh tế Việt Nam sau đại dịch Covid-19, Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp nói thêm:
"Tôi thấy rằng sự kiện ở Đá Ba Đầu trên Biển Đông mới đây diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang tiến hành các thay đổi lãnh đạo, vì vậy đây là lý do tại sao Việt Nam chưa đưa ra được hành động hay phản ứng quyết liệt hơn.
"Tuy nhiên, điều này cũng dễ hiểu, bởi vì trong thời gian qua, trong vòng vài ba năm trở lại, Việt Nam có xu hướng giữ phản ứng của mình ở một mức độ phù hợp, trừ khi các hành động của Trung Quốc vượt quá một giới hạn nào đó, còn nếu không, Việt Nam sẽ cố gắng kiềm chế.
"Tôi nghĩ rằng phản ứng vừa rồi của Việt Nam trong sự kiện Đá Ba Đầu trước các động thái của Trung Quốc ở khu vực cũng đã lặp lại cấu hình phản ứng như vậy.
"Và kết quả là lúc này, khi các tàu của Trung Quốc tản đi, có thể coi rằng căng thẳng ấy đã được giải tỏa và Việt Nam cũng không nhất thiết phải có một hành động nào cứng rắn hơn.
"Tuy nhiên, trong thời gian tới, nếu các hành động của Trung Quốc tái diễn và có những bước leo thang trên thực địa, khi đó có lẽ Việt Nam sẽ phải cân nhắc những hành động mạnh tay hơn.
"Còn nói thêm về đối nội, trong thời gian trước mắt, thách thức lớn đối với chính phủ mới của ông Phạm Minh Chính từ việc quản lý nền kinh tế, đặc biệt là đối phó với dịch Covid-19 sẽ là làm sao có thể duy trì sớm phục hồi tăng trưởng kinh tế và mở cửa trở lại nền kinh tế.
"Tại vì theo tôi hiểu, thành tích kinh tế là một yếu tố rất quan trọng trong việc đánh giá thành tích của chính phủ mới cũng như của cá nhân ông tân Thủ tướng.
"Cho nên tôi tin rằng ông Phạm Minh Chính sẽ có những hành động xác quyết trong thời gian tới để có thể sớm vực dậy nền kinh tế từ đáy hiện nay, hầu giúp nền kinh tế Việt Nam có thể vượt qua được thách thức gây ra bởi dịch Covid-19."
Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp là nhà nghiên cứu cao cấp thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á (Iseas - Yusof Ishak) của Singapore, ông có nhiều nghiên cứu về chính trị, an ninh và bang giao quốc tế của Việt Nam và khu vực.
